ÇİN- 21.10.2025- Uluslararası bir araştırma ekibi, Çin'in Chang'e-6 uzay aracının topladığı verileri kullanarak, ilk kez Ay'ın yüzeyinde ve altında bulunan suyun bolluğunu ve dağılımını ortaya koydu. Chang'e-6, 2024'te Ay'ın uzak yüzeyinden toplam 1 935,3 gram örnek getirmişti.
Çin Bilimler Akademisi'nden jeokimyacılar Jintuan Wang ve Zhiming Chen öncülüğündeki araştırma ekibi, Chang'e-6 uzay aracının Ay'ın uzak yüzeyinden getirdiği toz örneğini inceleyerek dikkat çekici bir keşfe imza attı.
Yapılan analizlerde, su açısından zengin "Ivuna tipi karbonlu kondrit (CI chondrite)" göktaşlarına ait mikroskobik kalıntılar tespit edildi. Bu, Ay yüzeyinde bu türden malzemenin ilk kez doğrulanması anlamına geliyor.
Su taşıyan nadir göktaşları
CI kondritleri, yapılarının yaklaşık yüzde 20'sini suyla bağlı minerallerin oluşturduğu, oldukça gözenekli ve kırılgan göktaşlarıdır. Bu nedenle Dünya atmosferine girerken genellikle parçalanırlar ve yeryüzünde ele geçen göktaşlarının yalnızca yüzde 1'inden azı bu tipe aittir.
Ay'da atmosfer bulunmamasına rağmen, yüksek hızdaki çarpmalar sırasında bu tür göktaşlarının tamamen buharlaşması bekleniyordu. Ancak Chang'e-6'nın getirdiği örneklerde, bu kırılgan malzemenin mikroskobik düzeyde korunmuş olduğu görüldü.
Ay tozu Güney Kutbu-Aitken Havzası'ndan alındı
Chang'e-6 görevi, Ay yüzeyinin yaklaşık dörtte birini kaplayan Güney Kutbu–Aitken Havzası'ndaki Apollo krateri içinden örnek topladı. Bu bölge, erken Güneş Sistemi dönemine ait çarpma kalıntılarını koruma potansiyeliyle biliniyor.
Araştırma ekibi, taramalı elektron mikroskobu ve izotop analizleri kullanarak yedi küçük örnekte CI kondritlere özgü kimyasal izler belirledi. Bulgular, Ay'a çarpan su bakımından zengin asteroitlerin kalıntılarının milyarlarca yıldır bozulmadan kaldığını gösteriyor.
Erken Güneş Sistemi'ne ışık tutuyor
Bu keşif, suyun ve uçucu elementlerin Dünya ile Ay'a nasıl ulaştığına dair önemli ipuçları sunuyor. Uzun süredir, CI kondritlerin gezegenlere su taşıyan başlıca kaynaklardan biri olabileceği öne sürülüyordu.
Araştırmacılar, Ay'daki bu mikroskobik kalıntıların bu teoriyi desteklediğini belirtiyor. Hatta yapılan ölçümler, Ay'daki göktaşı kökenli parçacıkların yaklaşık yüzde 30'unun CI tipinde olabileceğine işaret ediyor.