İSVİÇRE- 20.10.2025- İsviçre, ABD, Belçika ve İspanya'dan araştırmacıların yürüttüğü yeni bir çalışma, "iç çekmenin" (derin nefes alıp verme refleksi) akciğer sağlığında düşündüğümüzden çok daha önemli bir rol oynadığını gösterdi.
Science Advances dergisinde yayımlanan bulgulara göre, insanlar veya hayvanlar iç çektiğinde akciğerlerin iç yüzeyini kaplayan ince "yüzey aktif madde" (pulmoner surfaktan) tabakası yeniden şekilleniyor. Araştırmacılar bu biyolojik filmin, akciğerlerin her nefeste açılıp kapanmasını sağlayan koruyucu bir yapı olduğunu vurguladı.
Bilim insanları, derin nefesin akciğer yüzeyini nasıl yenilediğini çözdü
Araştırmada, bu tabakanın yalnızca nefes alma sırasında değil, özellikle derin nefesler veya iç çekmeler sırasında yeniden düzenlenerek güçlendiği bulundu. Deneylerde, bu derin nefeslerin akciğerlerdeki gerilimi azalttığı, hava keseciklerinin (alveoller) çökmesini önlediği ve solunumun daha az enerjiyle yapılmasını sağladığı gözlendi.
Araştırma ekibinin lideri Prof. Jan Vermant (ETH Zürih), "Akciğerler sadece basit bir balon gibi çalışmıyor. Her iç çekme, solunum yüzeyinde moleküler düzeyde bir 'sıfırlama' yaratıyor" dedi. Ekip, bu süreçte akciğer zarındaki lipitlerin (yağ molekülleri) yeniden dizildiğini ve daha sıkı bir yapı oluşturarak yüzey gerilimini azalttığını belirledi. Bu mekanizma, özellikle akciğer yetmezliği veya solunum cihazına bağlı hastalarda kritik öneme sahip olabilir.
Derin nefes almak neden iyi hissettiriyor? Bilimden yanıt geldi
Uzmanlara göre, bu keşif, "neden derin nefes almanın veya iç çekmenin iyi hissettirdiğini" de bilimsel olarak açıkladı. Her derin nefes, akciğerin iç yüzeyinde biriken ve zamanla dengesini kaybeden koruyucu tabakayı yeniden düzenliyor. Bu sayede akciğerler daha verimli çalışıyor, oksijen alışverişi kolaylaşıyor ve vücut daha fazla rahatlama hissediyor.
Bilim insanları, bu mekanizmanın aynı zamanda neden bazı solunum tedavilerinin tam olarak işe yaramadığını da gösterdiğini söylüyor. Örneğin, solunum yetmezliği yaşayan hastalarda uygulanan "suni surfaktan" (akciğerin yüzey koruyucu maddesini taklit eden ilaçlar) her zaman doğal süreç kadar etkili olmuyor. Çünkü bu yapay maddeler, iç çekme sırasında akciğer yüzeyinde meydana gelen karmaşık fiziksel düzenlenmeyi tam olarak taklit edemiyor.
Bu nedenle araştırmacılar, gelecekte bu doğal refleksi örnek alan "akıllı solunum terapileri" geliştirilmesinin mümkün olabileceğini düşünüyor. Yani bir gün, hastaların solunum cihazları veya tedavi protokolleri, akciğerin bu kendi kendini yenileyen mekanizmasını taklit ederek çalışabilir.