10619%1,26
40,58% 0,00
46,49% 0,42
4301,37% 0,65
6924,72% 0,00
ANKARA - 29.07.2025 - Mevsimler tarih boyunca çiftçiliği, kültürel gelenekleri ve gündelik yaşamı doğayla uyumlu hale getiren, öngörülebilir zaman dilimleri olarak bilindi. Ancak günümüzde bu düzen sarsılıyor. Küresel ısınma, kirlilik ve çevresel tahribat, doğanın ritmini bozarken, tamamen insan eliyle oluşmuş 'yeni mevsimler' ortaya çıkıyor.
Yeni yayımlanan bir çalışmada, bilim insanları, bu yeni mevsim türlerini 'antropojenik mevsimler' olarak tanımladı. Bunlar doğanın değil, doğaya müdahale eden insanların eseri olan mevsimler.
İki yeni mevsim: Sis mevsimi ve çöp mevsimi
Çalışmada, Güneydoğu Asya'da 'sis mevsimi' olarak adlandırılan bir mevsimin oluştuğu gözlemlendi. Özellikle Endonezya ve çevre ülkelerde ormanların yakılarak tarım alanlarına dönüştürülmesi sonucu gökyüzü haftalarca duman altında kalıyor.
Bir diğer örnek ise Bali'de yaşanan 'çöp mevsimi': Kasım- Mart ayları arasında deniz akıntıları bu adaya büyük miktarda plastik atık taşıyor. Bu süreç artık her yıl tekrarlanan bir doğa dışı 'mevsim' haline gelmiş durumda.
Çalışmada ayrıca bazı mevsimlerin yok olduğu da gözlemlendi. Örneğin İngiltere'nin kuzeyinde deniz kuşlarının üreme dönemleri ciddi biçimde kısalması ya da Alp dağlarında kar mevsiminin artık spor turizmi için yeterli uzunlukta olmaması gibi.
Doğanın ritmi bozuluyor
Araştırma, 'senkoplu mevsimler' tanımını getiriyor. Bu terimle, doğadaki alışılmış mevsimsel vurguların yer değiştirerek düzensizleştiğine dikkat çekiliyor. Bu duruma örnek olarak saha sıcak yazlar, yumuşak geçen kışlar, daha sık ve yoğun hava olayları gösterilebilir.
Havaların öngörülemez olmasıyla 'yaprak dökümü', 'kuş göçü' gibi doğaya özgü olayların zamanlamaları da artık öngörülemez hale geliyor bu da 'aritmik mevsimler' olarak nitelendiriliyor.
