Ermenilerin Azerbaycan'a karşı düşmanlık ve etnik hoşgörüsüzlük politikası 200 yılı aşkın süredir devam etmektedir. Çarlık Rusyası döneminde kadim Azerbaycan topraklarının Karabağ'a devredilmesinden başlayarak Ermeni provokasyonları günümüze kadar devam etmektedir. Ermeniler, yerleşimlerinin ilk gününden itibaren Azerbaycan'ın yer isimlerini değiştirmeye başlamış, verimli toprakları ele geçirmeye çalışmış, çoğunlukta oldukları yerleşim yerlerinde Azerileri baskı altına almaya çalışmışlardır. Azerbaycanlılara yönelik etnik hoşgörüsüzlük Çarlık Rusyası'ndan sonraki yıllarda da devam etti. Ermeni gaspçılar, Rus devrimlerinin yarattığı koşulları istismar ederek 1905-1907 ve 1918 yıllarında yüzbinlerce yurttaşımızı vahşice katlettiler. 1918-1920 yılları Ermeni silahlı eşkıyalarının özel zulmüyle anılıyor. O yıllarda Erivan, Daraleyaz, Göyçe, Tiflis, Nahçivan, Bakü, Gence, Şamahı, Guba, Lenkeran, Karabağ, Mugan, Göyçay'da onbinlerce barışçıl Azerbaycanlı soykırıma tabi tutuldu, yaşadıkları yerlerden sürüldü, işkencelere maruz kaldı. yüzlerce yerleşim yeri yerle bir edildi. Azerbaycanlıların tarihi-etnik topraklarından sürülmesi Sovyet döneminde de devam etti. SSCB Bakanlar Kurulu'nun 23 Aralık 1947 tarihli "Kollektif çiftçilerin ve diğer Azerbaycan nüfusunun Ermenistan SSC'den Azerbaycan SSCB'nin Kür-Araz ovasına nakledilmesi hakkında" ve "Kollektif çiftçilerin ve diğer Azerbaycan nüfusunun Ermenistan SSC'den taşınması hakkında" Ermenistan SSC'nin Azerbaycan SSCB’nin Kür-Araz ovasına" 10 Mart 1948 tarihli kararlarıyla 1948-1950 yıllarında "gönüllülük ilkesine göre" 100.000 Azeri Azerbaycan'a yerleştirilecekti. Sınır dışı etme süreci 1956 yılına kadar devam etmiş ve 150.000'den fazla Azerbaycanlı atalarının topraklarından zorla uzaklaştırılmıştır. Büyük Önder Haydar Aliyev, Azerbaycanlılara yönelik bu tarihi haksızlığa şöyle dikkat çekti: "Ermenistan deyince o toprakların geçmişte kime ait olduğu bilinir. O bölgenin büyük bir kısmı yüzyıllardır Azerbaycanlıların vatanı olmuştur. Yavaş yavaş ata yurtlarından uzaklaştırıldılar ve tüm bunlar 1988'de Ermenistan'ın Azerbaycan'a yönelik askeri saldırısının başlamasına yol açtı."
1988 yılında sınır dışı edilen Azerbaycanlıların sayısı 230.000 kişi (49.928 aile) idi. Bakü ve SSCB'nin diğer şehirlerinde eğitim görenleri, eğitim alıp çalışmaya gönderilenleri ve SSCB'nin çeşitli şehirlerinde askerlik yapanları da hesaba katarsak, sınır dışı edilenlerin sayısı 300'e yakındı. bin. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 24 Aralık 2022'de Batı Azerbaycan Toplumu aydınlarıyla yaptığı görüşmede, Azerbaycanlıların 300'den fazla şehir ve köyde yaşadığını söyledi. "Hepsi 3 yıl boyunca Ermenistan'dan sürüldü, sınır dışı edildi, çoğu öldürüldü, işkence gördü. Son köyümüz Nuvedi ise Ağustos 1991'de tehcir edildi."
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan'ın Azerbaycan'a ve Azerbaycan Türklerine karşı işlediği suçları ve yolsuzlukları defalarca uluslararası kuruluşların siyasi gündemine taşıdı. Bu nedenle Cumhurbaşkanı İlham Aliyev her zaman dünya Ermenilerinin hedefi olmuştur. Hem Büyük Önder Haydar Aliyev, hem de Sayın Cumhurbaşkanı, bu gerçeklerle ilgili tarihi gerçeklerin uluslararası toplumun dikkatine sunulması için benzersiz çabalar gösterdiler. 24 Aralık'ta devlet başkanı bir kez daha Azerbaycan gerçeklerinin dünya toplumuna anlatılması gerektiğini kaydetti. "Batı Azerbaycan Toplumu bu çalışmaları daha amaçlı ve sonuç odaklı yürütecektir" diye konuştu. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev konuşmasında hukuki düzeyde gerekli tüm önlemlerin alınmasının önemine dikkat çekti: "Uluslararası hukukçular işin içine dahil edilmeli. Bu arzuyu ve geri dönüş hakkını uluslararası düzeyde nasıl hayata geçirebileceğimizi bize gösterecekler."
Ermenistan Dışişleri Bakanlığı bir kez daha bu ülkeden sürülen Azerbaycanlıların geri dönüş haklarını baltalamaya çalıştı. Buna yanıt olarak Batı Azerbaycan Topluluğu bir bildiri yayınladı. Topluluğun açıklamasında şu ifadeler yer alıyor: "Ermenistan hükümetini, Azerbaycanlıların yaşadığı bölgelerdeki yasa dışı yerleşim politikasına son vermeye, kültürel mirasımızı yok etmeye ve bu hukuksuzluğu ortadan kaldırmaya çağırıyoruz.
Ermenistan hükümetine, doğrulama ve garanti mekanizmaları ve yasal olarak bağlayıcı uluslararası bir anlaşma çerçevesinde, o topraklarda yasal olarak ikamet eden ve oradan sınır dışı edilen Azerbaycanlıların barışçıl, güvenli ve onurlu bir şekilde geri dönüşleri için koşullar yaratması için bir kez daha çağrıda bulunuyoruz. Bu konuda anlaşmaya varmak ve diyalog talebimize yanıt vermek.
Son olarak, evlerimize barış içinde dönme talebimizin, Ermenistan'ın toprak bütünlüğüne veya egemenliğine zarar verecek şekilde yanlış yorumlanamayacağını veya yazılamayacağını bir kez daha vurgulamak isteriz."
Batı Azerbaycan'a "Geri Dönüş Konsepti" zaten onaylandı. "Dönüş Konsepti"nin temel amacı, Ermenistan topraklarından sürülen Azerbaycanlıların barışçıl, güvenli ve onurlu bir şekilde geri dönüşünü sağlamak olan "Batı Azerbaycan Topluluğu"nun bu alandaki faaliyetinin ana yönlerini tanımlayan bir belgedir. .
Konsept, mevcut Ermenistan topraklarından zorla uzaklaştırılan Azerbaycanlıların geri dönüşüne yönelik olarak Topluluk tarafından yürütülen faaliyetlerin amaçları, ilkeleri, hazırlık ve uygulama tedbirlerinin genel çerçevesini tanımlamaktadır. Kavram, uluslararası hukuka, ilgili iç hukuka, tarihi gerçeklere dayanmakta olup, adalet ve barışın tesis edilmesine hizmet etmektedir. Şu anda "Batı Azerbaycan Topluluğu" bu anlayışla Batı Azerbaycanlıların doğru sesini uluslararası dünyaya yaymaktadır.
Fuad HÜSEYİNZADE
Gazetecilerin Diaspora Faaliyetlerine Destek Kamu Birliği Başkanı