BALIKESİR - 25.07.2025 - Son günlerde etkisini artıran orman yangınları çevre felaketine yol açarken, havaya yayılan kül ve duman nedeniyle insan sağlığını da ciddi şekilde tehdit ediyor.

Nev Sağlık Grubu Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Uzm. Dr. Banu Özdemir Genç, özellikle küçük çocuklar, yaşlı bireyler, kronik solunum hastalığı olanlar ve hamile kadınların kül ve duman nedeniyle ciddi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalabileceğine dikkat çekti.

Genç, “Yangınlar, ormanları ve hayvanları yok ettiği gibi havayı da oldukça olumsuz etkiliyor. Yangın dumanındaki küçük ya da büyük partiküller havaya karışıyor. Özellikle küçük çocuklar, yaşlılar, astım, KOAH ve kalp hastaları yangın dumanından ve küllerinden en çok etkilenen gruptur” dedi.

“Kül yağışı sonrası solunum sistemi zarar görebilir”

Uzm. Dr. Banu Özdemir Genç, “Kül yağışı sonrası solunum yolları çeşitli şekillerde olumsuz etkilenebilir. Özellikle volkanik patlamalar, orman yangınları veya endüstriyel kazalar sonrası havaya karışan ince kül parçacıkları, solunum sistemi üzerinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Orman yangını dumanından yayılan parçacıklar farklı boyutlarda olsa da yaklaşık %90’ı, saç telinin otuzda biri kadar küçük olan ince parçacıklardan (PM2.5 yani 2.5 mikron çapında veya daha küçük parçacıklar) oluşur” ifadelerine yer verdi.

“Duman ve partiküller solunum ve kalp sağlığını etkiliyor”

Genç, “Bu ince partiküllerin (PM2.5, PM10) solunması, burun, boğaz ve akciğerlere kadar ulaşabilir. Akciğer

hastalığı olan kişiler her zamanki kadar rahat nefes alamayabilir; öksürük, balgam, göğüste rahatsızlık, hırıltı ve nefes darlığı gibi yakınmalar yaşayabilir. Kalp hastalığı olan kişilerde ise göğüs ağrısı, çarpıntı, nefes darlığı veya yorgunluk görülebilir. Uzun süreli maruziyet, kronik solunum hastalıklarının kötüleşmesine neden olabilir” dedi.

“Alerjik reaksiyonlar şiddetlenebilir”

Genç, “Bazı kişilerde kül, alerjik semptomları artırabilir. Hapşırık, burun akıntısı ve gözlerde yanma gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Özellikle hassas bireylerde solunum kapasitesinde geçici ya da kalıcı azalma görülebilir” dedi.

“Kül ve dumanın en çok etkilediği gruplar”

“Kül ve dumanın etkilediği risk grubunda kronik solunum hastalığı olanlar (astım, KOAH), yaşlı bireyler, çocuklar ve bebekler, hamile kadınlar ile kalp-damar hastaları yer alır” diyen Uzm. Dr. Banu Özdemir Genç, “Yaşlı bireylerde solunum sistemi daha zayıf olduğundan etkilenme riski yüksektir. Çocukların ve bebeklerin akciğerleri hâlâ gelişme aşamasında olduğu için kül parçacıklarına karşı daha hassastırlar. Hamile kadınlarda ise solunan zararlı partiküller hem anne sağlığını hem de bebeğin gelişimini etkileyebilir. Kül partikülleri, sadece solunum sistemini değil, dolaylı olarak kardiyovasküler sistemi de olumsuz etkileyebilir” dedi.

“Kendinizi ve sevdiklerinizi korumak için alınması gereken önlemler”

“Bu nedenle korunma oldukça önemlidir” diyen Genç, “Özellikle risk grubundakiler dışarı çıkmaktan kaçınmalıdır. Maske takılmalı, tercihen N95 veya FFP2 tipi maskeler tercih edilmelidir. Cam ve kapılar kapalı tutulmalı, iç ortamda hava temizleyicileri kullanılmalıdır. Araç kullanılıyorsa iç hava sirkülasyonu moduna alınmalıdır. İç ortam hava kalitesinin düşük olduğu, yangından etkilenmiş yapılar veya yakınlarında duman ve kül kalıntısı olan yerlerde temizlik yapılırken, külü ve kalıntıları dağıtıp tekrar havaya karıştıracak eylemlerden uzak durulmalı; yeterli havalandırma ve diğer koruyucu önlemler alınmalıdır” açıklamalarında bulundu.