ANKARA - 10.04.2025 - İngiltere'deki bilim insanları, erkeklerin genetik yapısındaki değişiklikleri inceleyen ve evde kolaylıkla uygulanabilen yeni bir tükürük testi geliştirdi. Bu test, mevcut prostat kanseri tarama yöntemlerine göre daha başarılı sonuçlar elde ettiği belirtiliyor. Prostat kanserinde erken tanının önemini vurgulayan uzmanlar, bu testin daha agresif tümörlerin tespitinde daha başarılı olduğunu ve gereksiz taramaların azaltılmasına yardımcı olacağını ifade ediyor.

Mevcut testler, bazen yanıltıcı sonuçlar verebilir veya agresif kanserleri gözden kaçırabilir. Şu an prostat kanseri riski değerlendirilirken en yaygın kullanılan yöntem, PSA (prostat spesifik antijen) düzeylerini ölçen kan testleridir. Ancak bu testler bazen hatalı sonuçlar verebiliyor ve bazı agresif kanserleri gözden kaçırabiliyor. NHS, PSA testini yalnızca doktorun önerisiyle ya da 50 yaş üzeri erkeklerin talebiyle uyguluyor.

Araştırmacılar, PSA testinin alternatifi olarak geliştirdikleri "poligenik risk skoru" yönteminde, prostat kanseriyle ilişkili 130 genetik varyantı tükürük örneği üzerinden analiz ediyorlar. Yeni test, özellikle agresif tümörlerin daha yüksek bir oranla tespit edilmesini sağlıyor. Londra Kanser Araştırma Enstitüsü ve The Royal Marsden NHS Vakfı'nın iş birliğiyle yapılan çalışmada, 55-69 yaşlarındaki 6 bin 300 erkek incelendi. Katılımcıların yüzde 12'si yüksek risk grubunda yer aldı. Bu kişiler, MRI taramaları ve biyopsi için yönlendirildi. Tarama sonuçlarında, 187 erkekte prostat kanseri tespit edildi ve bunların 103'ünde kanserin yüksek riskli olduğu belirlendi.

Testin avantajlarından biri, PSA düzeylerinin "normal" kabul edilen sınırın altında olan 118 kişide bile kanserin tespit edilebilmesiydi. Mevcut tanı yöntemleriyle bu kişilerin yaklaşık 74'ünde kanser tespit edilemezdi.

Yeni testin, özellikle agresif tümörleri daha iyi tespit etmesi ve yanlış pozitif oranlarını azaltması nedeniyle PSA testine kıyasla daha avantajlı olduğu bildirildi. Ayrıca, MRI taramalarıyla gözden kaçan bazı kanserler de bu testle tespit edilebiliyor. Çalışmanın sonuçları, New England Journal of Medicine adlı tıp dergisinde yayımlandı. Uzmanlar, bu testin NHS'ye yıllık yaklaşık 500 milyon sterlin tasarruf sağlayabileceğini belirtti.

Londra Kanser Araştırma Enstitüsü'nden Prof. Dr. Ros Eeles, "Basit ve düşük maliyetli bu test, genetik yapıları nedeniyle daha yüksek risk taşıyan bireyleri tespit ederek erken teşhis konusunda çığır açabilir" dedi.

Prostate Cancer UK yetkilileri ise, testin farklı etnik gruplar üzerindeki etkilerini değerlendirmek amacıyla yeni bir karşılaştırmalı çalışma başlattı.

Ancak uzmanlar, bu testin umut verici olmasına rağmen, İngiltere'de ulusal bir prostat kanseri tarama programı başlatmak için yeterli veriye sahip olmadıklarını belirtiyor. Bristol Üniversitesi'nden Prof. Jenny Donovan, "Ulusal Tarama Komitesi'nin kriteri, taramanın faydasının zararından fazla olmasıdır. Şu an bu dengeyi sağlayacak veriye sahip değiliz" açıklamasında bulundu.

Her yıl İngiltere'de yaklaşık 55 bin kişiye prostat kanseri tanısı konuluyor ve bu hastalık nedeniyle 12 bin  ölüm gerçekleşiyor.