ANKARA - 24.06.2025 - Yaz aylarının etkisini artırdığı bu günlerde, karasinek ve sivrisinek gibi bilinen zararlılar dışında adını yeni yeni duymaya başladığımız bir tür, halk arasında ciddi bir tedirginliğe neden olmaya başladı: yakarca sinekleri. Küçük yapılarıyla fark edilmesi zor olan bu sinekler, özellikle gece saatlerinde ortaya çıkıyor ve taşıdıkları Leishmania paraziti sayesinde insan sağlığı açısından büyük bir risk oluşturuyor.
Türkiye genelinde görülme sıklığı artan yakarca sinekleri, sadece kaşıntıya sebep olan basit bir ısırıkla kalmıyor; vücuda girdiklerinde ağır seyreden enfeksiyon hastalıklarına yol açabiliyor. Uzmanlar, her yıl dünyada yaklaşık 2,5 milyon kişinin bu parazit nedeniyle hastalandığını, 60 bin kişinin ise yaşamını kaybettiğini belirtiyor.
Hürriyet'e konuşan Manisa Celal Bayar Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ahmet Özbilgin ve enfeksiyon hastalıkları uzmanları, Türkiye’de özellikle Akdeniz, Ege, Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgelerinde görülen bu sinek türünün halk sağlığı için ciddi bir tehdit haline geldiği konusunda uyarıyor.
Yakarca sineği nedir? Neden tehlikeli?
Yaz sıcaklarının artmasıyla birlikte, Türkiye genelinde yakarca sinekleri (kum sineği, tatarcık) sayısında gözle görülür bir artış yaşanıyor. Bu sinekler, taşıdıkları Leishmania paraziti ile insanlara ölümcül hastalıklar bulaştırabiliyor. Dr. Yavuz Turan, bu sineklerin Phlebotomus cinsine ait olduğunu ve Leishmaniasis hastalığını yaydıklarını belirtti.
Leishmania paraziti her yıl 60 bin kişiyi öldürüyor
Prof. Dr. Ahmet Özbilgin, “Dünyada her yıl yaklaşık 2,5 milyon kişi Leishmania nedeniyle hastalanıyor. Bu vakaların 60 bini ölümle sonuçlanıyor” diyerek tehdidin boyutuna dikkat çekti. Türkiye'de ise şark çıbanı ve kala-azar gibi iki önemli klinik tabloyla karşılaşılıyor.
Prof. Dr. Yasemin Ersoy, “Leishmania’nın deri tutulumlu türü şark çıbanı, genellikle çocuklarda görülür. Kala-Azar ise dalak, karaciğer, kemik iliği gibi iç organları tutan ve ölümcül olabilen ağır bir tablodur” dedi. Dr. Yavuz Turan, bu türlerin özellikle Akdeniz, Güneydoğu, Doğu Anadolu ve Ege bölgelerinde görüldüğünü belirtti.
Yakarca sineği isırığı nasıl anlaşılır?
Sivrisineklerle karıştırılmaması gereken yakarcalar, genellikle gece aktif olur. Dr. Turan, “Yakarca ısırığı genellikle fark edilmez, ancak birkaç gün sonra şişlik, kızarıklık ve yara oluşabilir. Eğer lezyon bir haftadan uzun sürüyorsa mutlaka uzmana danışılmalı” uyarısında bulundu.
Nasıl bulaşıyor? İnsanlar ve hayvanlar arasında risk var mı?
Leishmania paraziti, enfekte bir hayvanı sokan yakarca sineğinin daha sonra insanı sokmasıyla bulaşıyor. Bu nedenle köpek, kedi, tilki gibi hayvanlar bulaş zincirinde önemli rol oynuyor.
Prof. Ersoy, “Kan transfüzyonu, iğne paylaşımı ve anneden bebeğe geçiş gibi nadir yollarla da bulaş olabilir” dedi.
Uzmanlara göre korunmanın en etkili yolu, fiziksel önlemler:
Sineklik ve cibinlik kullanımı
Kapalı giysiler tercih edilmesi
Çöplerin ve gübrelerin ortadan kaldırılması
Nemli, serin ve rüzgarsız alanlardan uzak durulması
Dr. Turan, bu sineklerle mücadelede yerel yönetimlere ve sağlık otoritelerine büyük görev düştüğünü belirtti: “İzleme çalışmaları, ilaçlama, çevre temizliği ve halkı bilgilendirme şarttır.”
Türkiye’de tropikal hastalık riski artıyor mu?
Her ne kadar şu an için genel tropikal hastalık riski bulunmasa da, Dr. Turan, “İklim değişikliği, göç hareketliliği ve çevresel etkiler, gelecekte bu riskin artmasına neden olabilir” dedi.
