SURİYE - 17.07.2025 - Ortadoğu'nun en köklü topluluklarından biri olarak biliniyorlar. Suriye'deki son çatışmalarla dünyanın gündemine oturdular. Dünyanın en kapalı topluluklarından biri olarak tanınıyorlar. Kökeni İslamiyet'e dayansa da namaz, oruç gibi ibadetlerini yerine getirmiyorlar, zamanla farklı din ve inançlardan etkilendikleri için İslamiyet'ten bağımsız bir inanç haline geldi ve kendilerini müslüman olarak görmüyorlar. Peki Dürziler kimdir? Dürzilik nedir? Dürzilik inancı nedir, nasıl ortaya çıktı? Dürziler nerede yaşıyor? Dürziler müslüman mı?

Dürzilik inancı nasıl ortaya çıktı?

Dürzi inancının kökleri 11. yüzyılda Mısır'daki Fatımi Halifesi el-Hakim bi Emrillah döneminde Şii mezhebinin İsmailî koluna dayanıyor. Topluluk, adını Hamza bin Ali’nin öğrencisi Muhammed ed Dürzi’den alıyor ancak Dürziler, Muhammed ed Dürzi’yi resmi kurucu olarak kabul etmiyor ve öğretilerini Hamza bin Ali’ye dayandırıyor.

Her ne kadar inançlarının kökeni İslamiyet’e dayansa da Dürziler namaz, oruç, hac gibi ibadetleri yerine getirmiyor. Zamanla farklı din ve inançlardan etkilenerek değişen Dürzilik, bugün diğer İslam mezheplerinden ciddi oranda farklılaşan yapısıyla İslamiyet'ten bağımsız bir inanç haline geldi. Dürziler kendilerini Müslüman olarak görmüyor.

Dürziler kimdir?

Dürziliğin İslamiyet'ten bağımsız bir inanç haline gelmesi onları yaşadıkları bölgede azınlık haline getirdi. Bu durum, Dürzileri kapalı bir topluluk olmaya itti. Günümüzde Dürzi inancının dini metinlerini ancak bu inanca mensup kişilerin okumasına izin veriliyor. Dışarıya fazlasıyla kapalı olan Dürziler inançlarını yayma amacı taşımıyor ve inançlarına geçişi ya da çıkışı da kabul etmiyor.

Dürziler hangi bölgelerde, hangi ülkelerde yaşıyor?

Dünya çapında 2.5 milyona yakın nüfusa sahip oldukları belirtiliyor. Dürzi nüfusunun büyük bir kısmı ise Suriye’nin Süveyda bölgesinde yer alan “Cebel el-Dürz” (Dürzi Dağları) olarak da bilinen alanda yaşıyor. Suriye’de 700 bin civarı Dürzi’nin yaşadığı düşünülüyor. Dürzilerin Suriye’de sahip oldukları yoğun nüfus, Suriye siyasetinde önemli bir yer tutmalarına neden oldu.

Lübnan da en kalabalık Dürzi topluluğuna sahip ikinci ülke olarak biliniyor. Lübnan'da yaşayan Dürzi nufüsunün 300 bin civarında olduğu belirtiliyor. İsrail'de ise çoğu Golan Tepeleri'nde olmak üzere 100 bin civarında Dürzi yaşadığı belirtiliyor.

Dürziler hangi dine inanıyor?

Dürzilik, İslam’ın batıni (ezoterik) yorumlarından beslenen ancak kendine özgü teolojik ilkeler geliştiren bir inanç sistemidir ve temelde tevhid (Tanrı’nın birliği) anlayışına dayanır. Dürziler, Tanrı’nın yeryüzünde belirli dönemlerde insan suretinde tecelli ettiğine, en son ve en yüce zuhurunun ise Fatımi Halifesi el-Hakim bi Emrillah olduğuna inanırlar. Dürziler, Hakim’in ölümünü "gizlenme" (gaybet) olarak yorumluyor ve onun kıyametten önce döneceğine inanıyor.

Dürzilik’te ibadet, diğer İslami mezheplerden farklı. Dürziler namaz, oruç veya hac gibi ibadetleri yerine getirmiyor. Dürzi inancında ibadet ve dini vecibeler dışa dönük ritüellerden çok, içsel ahlaki disipline ve toplumsal sadakate dayanıyor. Dürzilik'te sadece “uqqal” (bilginler) adı verilen inançlı bir elit sınıfın dini metinlere ve öğretiye tam erişimine izin veriliyor. "Sıradan" Dürziler olan “cuhhal” ise günlük yaşamlarında inançlarını sadelik ilkesine göre sürdürüyor.

Dürziler'de en önemli kurallar neler?

Doğru konuşmak, diğer Dürzileri korumak, inançlara bağlı olmak, şeytandan uzak durmak, önceki inançları terk etmek, Tanrı’nın birliğine inanmak ve Tanrı’nın emirlerine uymak Dürziliğin yedi temel ilkesini oluşturuyor. Dürzilikte cennet ve cehennem inancının yerine tenasühe (reenkarnasyon) inanılıyor. Bu inançta, iyilik yapanların daha iyi bir mertebede yeniden doğarken kötülük yapanların daha kötü şartlarda yeniden dünyaya geldiğine inanılıyor.

Dürzilerin öne çıkan özellikleri nedir?

Dini ritüelleri ve kutsal metinleri sadece belirli üyeler tarafından bilinir. Bu yüzden Dürziliğin inanç detayları dış dünyaya kapalıdır. Ruhun ölümden sonra başka bir bedende tekrar dünyaya geldiğine inanılır. Dürziler, güçlü aile bağlarına ve iç toplumsal dayanışmaya büyük önem verir. Dürziler yalnızca kendi cemaatlerinden kişilerle evlenebilirler.