Azerbaycan’ın ARB24 Kanalına konuk olan Uluslararası İlişkiler Uzmanı ve Siyaset Bilimci İsmail Cingöz Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Diplomasi trafiği ve Türk Devletleri Teşkilatı’nın geleceği ile alakalı önemli açıklamalarda bulundu.

Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Temmuz 2024 ay programına baktığımız zaman yoğun bir dış diplomasi trafiği olduğunu görmekteyiz. 3-4 Temmuz 2024 tarihinde Kazakistan’ın başkenti Astana’da, Şangay İşbirliği Örgütü Devlet Hükümet Başkanları Zirvesi’ne katılacak olan Erdoğan, buradan 6 Temmuz’da Şuşa’ya geçecek ve Şuşa’da Türk devletleri teşkilatı, devlet başkanları gayri resmi zirvesine katılacağını görmekteyiz. Şuşa’dan 9-11 Temmuz 2024 tarihinde ise Amerika Birleşik Devletleri’nin başkentine getirecek olan Erdoğan, bura da NATO Liderleri Zirvesi’ne katılacak.

Her biri birbirinden önemli olan bu zirvelerde en dikkat çekici olanın Şuşada yapılacak olan Türk devlet ve hükümet başkanları zirvesi olduğunu görmekteyiz. Çünkü Şuşa Türkiye ile Azerbaycan arasındaki kardeşliğin zirve yaptığı Şuşa beyannamesini hatırlatmaktadır ve Şuşa beyannamesiyle Türkiye ile Azerbaycan Kardeşlik ilişkilerini daha üst seviyelere çıkartarak, ortak devlet gibi hareket etmeye başlayacakları bir adım olarak görmekteyiz ki yine Şuşa’da Türk devlet başkanları Gayri resmi zirvesinin de Şuşa da yapılarak diğer Türk Cumhuriyetleriyle Türk Devletleri Teşkilatı Başkanlarıyla yeni Şuşa beyannamelerinin yapılabileceğini veya aynı minvalde hareket edilmesini göstermesi açısından önemlidir. 

Yeni bir dünya sistemi kurulmaktadır ve bu yeni dünya sisteminde Türk Devletleri Teşkilatı’nın en geç 2040 yılından itibaren dünyanın önemli bir kutup merkezi olacağını hatırdan çıkarmamak lazımdır. Sayın Erdoğan’ın daha önceki yapmış olduğu açıklamalarda 2040 zirvesi olarak buna vurgu yaptığını görmekteyiz. Yine sayın Aliyev yapmış olduğu açıklamalarında, önümüzdeki süreçte dünyada Türk devletleri teşkilatının önemli bir söz sahibi olacağını ve dünya ülkeleriyle, bölge ülkelerinin Türk devletleri teşkilatına danışacaklarını ve buna göre hareket edeceklerini vurgulaması da önemlidir. Şuşa bu açıdan önemlidir ve Şuşa da yapılacak olan zirvede. Yeni dünya sisteminde Türk Devletleri Teşkilatının atacağı adımların öne çıkacağı muhakkaktır. Tabii ki bununla beraber bölgede ki gelişmeler de dikkate alınacak ve Zengezur koridorunun bir an önce açılması için ortak hareket edilmesi gerektiği ve kazanımların birlikte paylaşılacağı, önümüzdeki süreçte Türk Devletleri Teşkilatının ne kadar önemli bir oluşum olacağı masaya yatırılması beklenmektedir. Zira 2040 zirvesi dikkate alındığında Türk Devletleri Teşkilatı’nın dünyanın en önemli orta kuşak kutbu olarak öne çıkması beklenmektedir.

Bununla beraber bölgede gelişmeler de dikkate alınacak ve Gazze ve Ukrayna Rusya savaşı başta olmak üzere bölgemizdeki gelişmeler, Türkiye ile Ermenistan’ın normalleşmesi, Ermenistan’ın Azerbaycan ile kalıcı barışın ithaf edilmesi açısından da bu sürecin masaya yatırılacağı ve belki de ileriki süreçte bölgemizdeki Rusya, İran ve diğer ülkelerinde bu Türk Devletleri Teşkilatı’na katılmanın yollarını aramaları halinde nasıl davranılacağı gibi konuların da masaya yatırılması beklenmektedir. 

Aynı zamanda Türk devletleri teşkilatının askeri olarak yapılanması ve ekonomik olarak birlikte hareket etmek gibi konuların da ele alınması, sürecin birlikte nasıl omuzlanacağı ve bölgesel sorunların birlikte nasıl çözüleceğinin de tabii ki masaya yatırılması beklenmektedir” değerlendirmelerinde bulundu.