ANKARA - 17.04.2025 - Cezaevlerindeki kapasitenin artması nedeniyle yeni formüller aranırken, 31 Temmuz 2023'ten önce suç işleyenler yönünden denetimli serbestlik süresinin 5 yıla çıkarılması düşünülüyor. Yani bu kişiler, cezalarının infazının tamamlanmasına beş yıl kala cezaevinden tahliye edilecek. Uygulamadan cezaevine hiç girmeyenler de yararlanacak. Beş yılın altında ceza alan hiç kimse, 31 Temmuz 2023’ten önce suç işlemiş olmak kaydıyla cezaevine girmeyecek. Eğer düzenleme hayata geçerse, binlerce kişi denetimli serbestlik kapsamında erken tahliye edilecek. İlk etapta cezaevlerinden tahliye edileceklerin sayısının 50 bini aşması bekleniyor.

Kovid 19 dönemindeki uygulama yeniden gündeme geldi

Habertürk'ün haberine göre, cezaevlerindeki mahkumlar için denetimli serbestlik tedbiri kapsamında verilen Kovid-19 izni, Nisan 2020’de devreye girmiş ve Adalet Bakanlığı tarafından 19 kez, ikişer aylık periyotlarla uzatılmıştı. Ancak bu düzenleme 31 Temmuz 2023 itibarıyla sona erdi. Bununla birlikte geçici bir düzenleme yapıldı. Buna göre, 31 Temmuz 2023 itibarıyla Kovid-19 izninde bulunan hükümlülerden, denetimli serbestliğe ayrılmalarına 5 yıl veya daha az süre kalanların cezaevine dönmemeleri kararlaştırıldı.

Yani 31 Temmuz 2023 öncesi cezaevine girenlere 5 yıl denetimli serbestlik imkânı tanındı. Yine, 31 Temmuz 2023 tarihi itibarıyla kapalı cezaevlerinde bulunan hükümlüler ise iyi halli olmak şartıyla 3 yıl daha erken açık cezaevine ayrılma hakkı elde etti.

Binlerce mahkuma 'erken tahliye' kapısını açmıştı

Böylece binlerce mahkum cezaevinden erken tahliye edildi. O dönemde, düzenlemenin halen cezaevinde bulunanların yanı sıra, 31 Temmuz 2023’e kadar suç işleyenleri de kapsaması gerektiği belirtildi. Ancak bu öneri kabul görmedi. Eğer kabul edilseydi, 31 Temmuz 2023’ten önce suç işleyen ancak cezaları kesinleşmediği için henüz cezaevine alınmamış kişiler de düzenlemeden yararlanacaktı. Yani 10 yılın altında ceza alan birisi ya cezaevine hiç girmeyecekti ya da çok kısa bir süre cezaevinde kaldıktan sonra tahliye edilecekti.

31 Temmuz 2023 öncesini kapsaması planlanıyor

Şimdi, o tarihte önerilen ancak kabul görmeyen uygulama, cezaevlerindeki yoğunluk nedeniyle yeniden gündeme geldi. Adalet Bakanlığı’nın teknik çalışmalarını tamamladığı düzenlemeye göre, “eşitliğin sağlanması” amacıyla 31 Temmuz 2023 tarihinden önce suç işleyenlerin de kapsama alınması planlanıyor. AK Parti ve MHP’nin desteklediği teklifin, mümkün olan en geniş uzlaşı ile Meclis gündemine taşınması hedefleniyor. Uzlaşı sağlanması hâlinde, düzenleme basit bir önergeyle herhangi bir kanun teklifinin içine eklenerek yasalaştırılabilir.

Kabul edilirse beş yıl erken tahliyenin önünü açacak

Henüz nihai karar verilmeyen taslak çalışmaya göre, 31 Temmuz 2023 tarihine kadar suç işleyenlerin tamamı, beş yıl denetimli serbestliğe tabi olacak. Yani bu kişiler, cezalarının infazının tamamlanmasına beş yıl kala cezaevinden tahliye edilecek. Uygulamadan cezaevine hiç girmeyenler de yararlanacak. Beş yılın altında ceza alan hiç kimse, 31 Temmuz 2023’ten önce suç işlemiş olmak kaydıyla cezaevine girmeyecek. Eğer düzenleme hayata geçerse, binlerce kişi denetimli serbestlik kapsamında erken tahliye edilecek. İlk etapta cezaevlerinden tahliye edileceklerin sayısının 50 bini aşması bekleniyor.

Cezaevi kapasitesi aşıldı

Adalet Bakanlığı verilerine göre; cezaevlerinde halen 403 bin 60 tutuklu ve hükümlü bulunuyor. Bunların; 330 bin 843’ü erkek, 14 bin 338’i kadın, bin 261’i ise çocuk. Buna karşın; Türkiye’de 263 kapalı, 98’i açık, 4’ü çocuk eğitimevi, 13’ü kadın kapalı, 8’i kadın açık, 9’u çocuk ve gençlik kapalı olmak üzere toplam 395 adet ceza infaz kurumu bulunuyor. Bu kurumların kapasitesi ise 299 bin 881. Yani cezaevlerinde kapasitenin üzerinde 100 bin dolayında tutuklu ve hükümlü bulunuyor.

AYM ne der konusu da ele alınıyor

Düzenleme, beraberinde af tartışmalarını da gündeme getirecek gibi görünüyor. Daha önce olduğu gibi, bu düzenlemenin de bir “infaz düzenlemesi” değil, “kısmi af” olduğu görüşü savunuluyor. Anayasa Mahkemesi (AYM) riski de göz önünde bulunduruluyor. AYM, daha önce denetimli serbestliği 3 yıla çıkaran düzenlemeye sınırlı onay vermişti. Şimdi ise denetimli serbestliğin 5 yıl olarak uygulanması hâlinde, Yüksek Mahkeme’nin bunu “af” olarak değerlendirip iptal edebileceği ifade ediliyor. Ancak AYM kararlarının geriye yürümediği göz önünde bulundurulursa, düzenleme çıkıp AYM önüne gelene kadar binlerce kişi tahliye edilmiş olabilir. AYM düzenlemeyi iptal etse bile kararın geriye yürümeyeceği, dolayısıyla tahliye edilen kişilerin yeniden cezaevine dönmeyeceği belirtiliyor.