Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Dijital Türk Lirası projesinin birinci fazını başarıyla tamamladı. Dijital Türk Lirası, sadece bir ödeme aracı değil, aynı zamanda Türkiye’nin dijital ekonomiye entegrasyon sürecinde önemli bir adım olarak görülüyor. 2025’te daha geniş kapsamlı pilot testlerle sürecek ikinci faz çalışmaları, dijital ekonomiye yeni bir ivme kazandırmayı hedefliyor. Dijital Türk Lirası, çevrimdışı ödemeler ve güvenli dijital kimlik gibi yenilikçi özelliklerle öne çıkıyor.
Dijital Türk Lirası ; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Dijital Türk Lirası’nı dijital ekonomi için bir ödeme aracı olarak geliştirmeyi amaçlıyor. Fiziksel paraya dijital bir alternatif sunuyor. Dijital TL, finansal kapsayıcılığı artırırken, kesintisiz ödeme altyapısı ve yenilikçi uygulama imkanlarıyla öne çıkıyor.
Dijital Türk Lirası: Fiziksel paranın dijital alternatifi; Dijital Türk Lirası, mevcut Türk lirasının dijital biçimi olarak tanımlanıyor. TCMB tarafından geliştirilen Dijital TL, fiziksel paranın sağladığı işlevleri dijital ortama taşıyarak kullanıcıların daha hızlı ve güvenli ödeme yapabilmesine imkan sağlayacaktır. Fiziksel banknotların dijital ortamlarda sınırlı işlev görmesi nedeniyle, TCMB bu projeyle ekonomik faaliyetlerde yeni bir ödeme altyapısı sunmayı hedeflemektedir.
Dijital TL ile Kripto para arasındaki fark; Dijital Türk Lirası, kripto paralardan farklı olarak TCMB tarafından çıkarılan yasal bir ödeme aracı ve milli para birimidir. Dijital TL, kripto paralarda olduğu gibi merkeziyetsiz değil, devlet tarafından desteklenen merkezi bir yapıya sahiptir. Dijital Türk Lirası, Türkiye Cumhuriyeti’nin para birimini temsil eden, yasal güvenceye sahip bir dijital para formatıdır. Böylece, Dijital TL'nin ekonomik güvenliği ve yasal çerçevesi devlet tarafından sağlanmış olur.
Dijital Para neden gerekliliği; Fiziksel paralar, pamuk, keten, kâğıt gibi çeşitli materyallerden üretilir ve anında dolaşıma sunulur. Ancak dijital çağda, fiziksel paranın işlevselliği kısıtlı kalıyor; banka mevduatları veya kredi kartları gibi ek çözümler gerektiriyor. TCMB, dijital ödemelerde doğrudan ve bağımsız bir çözüm sağlayabilmek adına Dijital TL projesini başlattı. Bu dijital para birimi, fiziksel Türk lirasının dijital ortamda daha işlevsel bir versiyonu olarak düşünülebilir ve TCMB’nin 1998’den beri sürdürdüğü elektronik ödeme projelerinin bir uzantısı niteliğindedir.
Daha önce Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da düzenlenen 24Fintech Konferansı’nda konuşan TCMB Başkanı Dr. Fatih Karahan, Türkiye’nin dijital dönüşüm çalışmaları hakkında önemli açıklamalarda bulunmuş; Dijital Türk Lirası projesinin gelişimi ve tokenizasyon konularını gündeme getirerek Türkiye’nin finansal teknoloji alanındaki hedeflerini paylaşmıştı.
Dr. Karahan, TCMB’nin Merkez Bankası Dijital Para Birimi (CBDC) projesine 2020 yılında başladığını ve ilk pilot denemelerin 2023 yılında gerçekleştirildiğini belirtti. Projenin 2021 yılında kavramsal ispat çalışmalarının tamamlandığını, 2022’de ise teknoloji ortaklarının belirlendiğini ve iş birliği platformunun kurulduğunu aktardı. Dijital para projesinin özellikle tamamlayıcı bir ödeme kanalı yaratması ve Türkiye’nin dijital ekonomiye uyumunu güçlendirmesi bekleniyor.
Dijital Türk Lirası projesinde ilk faz tamamlandı .Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Dijital Türk Lirası projesinin birinci fazını tamamlayarak önemli bir adımı geride bıraktı. 2023 yılı itibarıyla tamamlanan ilk faz çalışmaları kapsamında, dijital ödemelerde güvenlik ve kullanıcı deneyimi konularında başarılı pilot testler gerçekleştirildi. TCMB, dijital Türk lirasının yaygın kullanıma geçmesi için 2025'te ikinci faz çalışmalarıyla daha geniş çaplı testler gerçekleştirmeyi hedefliyor.
1. Faz'ın içeri; Birinci fazın kapsamını; Dijital Türk Lirası Sistemi çalışmalarının yapılacağı teknik çalışma ortamının hazırlanması , Dijital Türk Lirası Sisteminin testleri için altyapının hazırlanması, Dijital Türk Lirası Sistemi için dağıtık defter platformu kurulumunun yapılması, Dağıtık defter platformu ile çalışacak akıllı sözleşmelerin ve uygulamaların tasarlanması ve geliştirilmesi, Prototip dijital kimlik sisteminin, Dijital Türk Lirası Sistemine entegrasyonunun yapılması, Dijital Türk lirası işlemleri için gerekli dijital cüzdan uygulamasının tasarlanması ve geliştirilmesi
Dijital TL iş birliği platformu ile genişletilmiş pilot çalışmalar; İlk fazda dijital Türk lirasının teknik altyapısının oluşturulması amacıyla Dijital Türk Lirası İş Birliği Platformu kuruldu ve pilot çalışmalar yürütüldü. Bu platformda ASELSAN, HAVELSAN ve TÜBİTAK gibi stratejik ortaklarla iş birliği yapılırken, dağıtık defter teknolojileri ve dijital kimlik entegrasyonu gibi temel alanlarda Ar-Ge faaliyetleri sürdürüldü. TCMB’nin açıklamalarına göre, bu iş birliği ile 2025 yılında, dijital TL’nin ikinci fazında yeni katılımcıların da dahil edileceği daha kapsamlı bir pilot çalışma başlatılacak.
Dijital TL ile finansal kapsayıcılık artacak: TCMB’nin birinci faz raporuna göre dijital Türk lirası, finansal kapsayıcılığı artırmayı, kesintisiz ödeme imkânları sunmayı ve dijital ekonomiyle uyumlu bir ödeme sistemi geliştirmeyi hedefliyor. Dijital TL, Türkiye’nin hızla büyüyen finansal teknolojiler ekosistemine entegre edilerek yenilikçi çözümler sunacak. Bu projede çevrimdışı ödeme ve akıllı ödeme gibi özellikler de yer alıyor.
Dijital Türk Lirası’nın avantajları: Güvenlik, çevrimdışı ödeme ve akıllı sözleşmeler: Birinci faz raporuna göre Dijital Türk Lirası, kullanıcıların çevrimdışı ödemeler yapabilmesini sağlayacak özelliklere sahip olacak. Çevrimdışı ödeme yetenekleriyle doğal afet gibi durumlarda bile finansal işlemlerin kesintisiz devam etmesi sağlanacak. Aynı zamanda akıllı sözleşmelerin entegrasyonu ile, dijital TL üzerinde programlanabilir ödeme sistemleri geliştirilerek işletmeler ve bireyler için yeni nesil ödeme akışları sunulacak.
Dijital TL, güvenlik ve kullanıcı gizliliğini öne çıkarıyor: Dijital Türk Lirası projesinde güvenlik ve gizlilik en öncelikli unsurlar arasında yer alıyor. TCMB, dijital TL için kullanıcı verilerini korumak amacıyla gelişmiş kriptografi yöntemleri kullanarak güvenlik sistemleri geliştirdi. Bu kapsamda, dijital kimlik sistemleri ve kullanıcıların yalnızca gerekli verilerini paylaşmalarını sağlayan güvenli dijital kimlik teknolojileri ilk fazda test edildi ve başarılı sonuçlar elde edildi.
2025 yılında dijital Türk lirasının ikinci faz çalışmaları kapsamında daha kapsamlı pilot testler gerçekleştirilecek ve yeni katılımcılar iş birliği platformuna eklenecek. TCMB, bu yeni fazda çeşitli kullanım senaryolarını değerlendirecek ve elde edilen verilerle dijital Türk lirasının ekonomik, hukuki ve teknolojik altyapısını güçlendirecek.