Analitik düşüncenin çeşitli tanımları bulunmaktadır:
1- Bir bütünü parçalara ayırabilme ve parçalar ile bütün arasındaki ilişkiyi yorumlayabilme ve farkları ayırt edebilmeyi dayalı zihinsel etkinliktir. Bir başka tanıma göre, tek bir çözüme ya da az yada çözüme ulaşmakta sonuçları mantıksal süreç( Hasan Güneş, sosyoloji terimleri sözlüğü, ütopya).
Analitik düşünme becerisi gelişmiş kişilerde eleştirel düşünce, mantıksal akıl yürütme, araştırma, tahmin, problem çözme , teşhis, alternatif üretme, raporlama, organizasyon , iletişim, sorun giderme, yaratıcılık, beyin fırtınası, karar verme becerileri gelişmiştir.
Bu yazıda analitik düşünmenin önemi açıklanarak, eğitim durumumuzun bu anlayışa uygun olup olmadığı tartışılacaktır. Eleştirel düşünme üzere akıl yürütme, analiz ve değerlendirme gibi zihinsel süreçlerden oluşan bir düşünme biçimidir. Bu anlamda, eğitim sistemimiz tartışılır durumdadır. Çünkü yine eğitim sistemimiz halen ezber bir yöntemi izlemektedir. Bu anlayış da çocuklarımızın etkili düşünmesini engellemektedir.
Diğer taraftan, ezber eğitim öğrencilerin mantıksal düşünmelerini engellemektedir. Bu durum da bazı öğrencilerin çağdaş düşünmelerini engelleyerek geleneksel düşünmeyi tercih ettiği bilinen bir gerçektir.
Yine, analitik düşünme iletişimin güçlenmesini sağlamaktadır. Başka bir ifadeyle, analitik düşünme iletişim yeterliliğine neden olmaktadır. Ancak, bu bakımdan sorunlarımız bulunmaktadır.
Öğrencilerin iletişim yetersizliğine sebep olması onların akademik başarısını olumsuz etkilemektedir. Yine öğretenin sınıf yönetimini olumsuzluğa yol açmaktadır
Diğer taraftan, var olan koşullar nedeniyle öğrencilerin genel anlamda araştırma yeterliliğinin yetersiz olduğunu görmekteyiz. Kuşkusuz, bu anlayış için de direk ve dolaylı olarak analitik düşünme ile ilgilidir. Yani bir ölçüde öğrencilerin araştırma yetersizliği öğrencilerimizde görülen düşük düzeydeki analitik düşünemeye bağlanabilir.
Yine, analitik düşünmenin gelişmesinin yanında, öğretmenin rol model olması, grup sürecine ağırlık veren öğretim yöntemlerinin kullanılması öğrencide araştırma yeterliliğine yol açabilir.
Emekli Akademisyen Hasan Güneş
hgunes0202@gmail.com
