RI Hegemon devlet ABD’nin 2024 yılı seçimleri ile dünya yeniden dizany edilmek üzere birçok ülke liderleri ve siyasi gelişmeleri beraberinde getirecektir. 2020 seçimlerinde Biden ile dünya dizaynında etkin olanların ABD’yi 2024 seçimleri öncesi Trump kazanırsa ABD’yi terk edeceklerini açıklamaları ise ABD içinde siyasi hesaplaşmanın çok sert geçeceğini göstermektedir.
ABD’nin yeniden dizayn edilmesi için bu sefer yeterli gücü hem temsilciler meclisinde ve hem de senatoda elde eden Trump yönetimi 280 delege ve %51 oy oranı ile seçimleri kazanırken Harris ve diğerlerinin seçim sistemi üzerinden ellerinde bulunan tüm sistemsel yetenekleride almış oldular. ABD Başkanlık seçimleri süresinde ABD sorunlarını ön planda tutarak seçmen ile ABD milliyetçiliğini ve Trumpizim ile ABD seçimlerinde tarihsel olarak yeni bir yapı ortaya koyan Trump, ülkemizle ilgili herşeyi düzelteceğiz açıklamasıyla siyasi zafer ve müesses nizamın güç odaklarını da hedefine koymuş oldu.
Dünya üzerinde 2. Dünya savaşı sonrası kurduğu sistemlerle kriz,kaos ve savaş üzerinden dünya hakimiyetini yöneten ABD Trump’ın savaşları bitireceğiz, savaş başlatmayacağız açıklaması kürersel ölçekli tüm sermaye gruplarına karşı harekete geçeciğini ortaya koymaktadır. ABD’li iş insanlarının ABD dışında olan bütün sermayelerini ABD’ye getirmeyenlerle hesaplaşma dönemine gireceğini ortaya koymaktadır. ABD kendi içindeki küresel ölçekli teknoloji şirketleri,finansal yapılar,silah sanayisi içinde müesses nizam içinde yer alan bütün lobileride hedefe aldığını göstermektedir.
ABD için en büyük tehlike Rusya, Çin,Hindistan birlikteliği olarak karşısına çıkmaktadır. Trump, Ukrayna Rusya savaşını bitirme ve Ukrayna’ya karşı ABD desteklerini çekmesi ile zayıflayan Ukrayna Rusya karşısında masaya oturmak zorunda kalacak, savaşın devamını isteyen İngiltere ile ilk çekişmesini yaşayacaktır. Rusya ile baş başa kalan bir Avrupa ortaya çıkacak ve Trump Avrupa için savunmadan, ABD ürünlerinin ithal edilmesine kadar bir çok şartları öne sürecek ve kayıp eden Avrupa olurken kazanan ve ekonomisini düzelten ABD yönünde adımlar atacaktır.
Çin’e karşı büyük gümrük vergilerini koyması beklenirken Çin’in 10 trilyon doları aşan yeni planına karşı ABD’li Çin’de bulunan sermaye gruplarını ülkesine davet edecek gelmeyenlere karşı yaptırımlar uygulama gücünü gösterebilecektir. Çin’in masaya oturmasını sağlayacak bir adım atmış olacaktır. Aksi takdirde ürettiğini satamayan Çin ekonomisi için zor günler başlarken Çin ise elinde bulundurduğu ABD hisse senetleri ,altın ve ABD Bankalarındaki kapitali ile ABD’nin karşısına çıkacak ve kazan kazan ilkesi ile savaşmadan kazan bir ABD ile Çin olacaktır.
Rusya ve Putin ile olan ilişkilerini ön plana alan Trump Rusya’ya ortak akıl ile hareket eden bir ABD politikalarını görmek mümkün hale gelebilecektir. Bu durum Rusya için de beklenen bir politika olması Çin tarafından işlenen topraklarına karşı kendini güvence altına alma anlamına gelecek ve enerjiden , bölgesel sorunlara kadar gizli işbirliklerini doğuracaktır. Trump ABD için yeni güç dengelerinin oluşması ve hegemon yapısının karşısında tehdit olarak gördükleri bütün ülkelere karşı diplomasi ve kazan kazan politikası ile hareket eden bir ABD yönetimini ortaya koyacak, ülkelerin ABD ile karşı karşıya gelecek olması hegemon güç dengesini ABD lehine çevirebilecektir. Dünya ülkeleri için en büyük tehlike düzensiz göçmenlerdir.
Düzensiz göçmenler sorunun çözemeyen ülkeler kriz kaos ve bölünmelerle karşı karşıya kalabileceklerdir. Yeni dünya düzeninde Trump bu tehlikeyi görerek ABD’nin sert tedbirler alması diğer ülkeler içinde sert adımlar atmasını sağlayacak ve birçok ülkede seçimlerle beraber milliyetçi siyasal yapıların iktidara gelmesini sağlayacaktır. Hızlı karar alıp uygulama yeteneği ile siyasal liderlere karşı hep bir adım önde olan Trump hızlı karar alan ülkelerin kendi geleceklerinin şekillenmesinde etkin olacak yeni liderlere rol model olacaktır. Bürokratik yapıların dünya düzeninde yeniden şekillenmesini sağlayacaktır.
Nitelikli insan kaynaklarının öneminin artmasını sağlayacak bu durum nitelikli göçmenlerin ülkeler arasında transfer edilmesini sağlarken bir çok ülke için tehlike çanlarının gelecek planlarının yok olmasına neden olacağı bir döneme giriş olacaktır. Trump girdiği iki seçim de kadın başkan adaylarına karşı seçimleri kazanması ve müesses nizamın kontrol edilebilir aday üzerinden seçimlere girmesi ile müesses nizam için kontrol edilemez bir Trump olmasını sağlayan seçim sonuçlarını ortaya çıkardı. Ukrayna Rusya savaşı sonrası tarafsız ve bağımsız bir Ukrayna oluşması için anlaşmaların imzalanması ve Nato hayali kuran Ukrayna’nın mevcut durumuna tekrar dönmesi zor olacaktır. Orta Doğu ve İsrail için için İbrahim anlaşmalarını imzalayan ülkelerin sayısının artması ve İsrail’in güvenliğini ön plana alan bir politika izlemesi beklenen Trump bölgenin iki güçlü ülkesi olan Türkiye ve İran ile ilişkilerinde yeni yol haritası ile ekonomisini düşünen bir ABD modeli ile yol alacağını göreceğiz.
İsrail ile Türkiye arasında ilk etapta kopmuş olan diplomatik ilişkilerin tekrar kurulması ve Türkiye için tehdit unsurları olan yapılara karşı izleyeceği politikalar durumu netleştirecektir.(F-16,F-35 CAATSA dahil) İran için ise Pezeşkian için beklediğim İran lideri açıklaması yapan Trump’ın İsrail İran pazarlığı ve nükleer yapısı üzerinden ilişkiler yeniden şekillenecek gibi gözükürken gizli yürütülen ABD İran(Bahreyn ve Umman) görüşmelerinin basına sızmasıyla bir anlaşmanın olduğu görülmektedir.
ABD ile anlaşan bir İran, sonrasında Suriye’de Esed yönetiminin Türkiye ile görüşmesine karşı çıkan Irak’ta Talabani yönetimine destek veren bir İran devam ederse bölgede sorunların artarak devam edeceği sonucunu ortaya koyar. İsrail için Netanyahu’nun görevden uzaklaşması dönemi Trump ile başlamış durumdadır.
İsrail bölgede güvenliği sağlandıktan sonra en çok Türkiye ile ilişkilerini düzeltmek isteyecektir.Teröre destek veren İran ve İsrail işbirliği ise bölgede Trump’ın bütün planlarının bozulmasına neden olacaktır. Karabağı Azerbaycan toprakları olarak görmeyen Ermenistan toprakları olarak gören Trump Azerbaycan’a karşı izleyeceği politikalar Türkiye ile karşı karşıya gelmesine neden olacaktır.
Böyle bir durum Kafkasya planları olan ABD’nin karşısına Rusya’nın Çin’in TDT teşkilatının top yekün cevap vermesine neden olabilecektir. Trump’ın ikinci dönemi büyük süprizler ve büyük şoklara sahne olacak gibi gözükmektedir. Avrupa Trump ilişkilerinde Trump sevmeyen bir çok Avrupa ülkeleri liderleri Orta Doğu başta olmak üzere bir çok yerde çıkarlarını kayıp etme noktasına gelecekler bu durum Avrupa ile ABD arasında derin yaralanmalara neden olacaktır. Birbirleri ile çatışan Avrupa oluşacaktır. Mehmet BOZKUŞ Stratejist-Siyaset Bilimci