Dünyada gerilim her geçen gün yükseliyor. En güçlü devletler açık açık birbirlerini tehdit ediyorlar. Putin, İngiltere’yi nükleer füzelerle vurabileceğini açıklıyor, Ukrayna savaşında bu güne kadar hiç kullanmadığı balistik silahları kullanıyor. İsrail, Gazze’den sonra Lübnan’a saldırdı. Suriye, Irak, Ürdün, İran, Mısır ve Türkiye’yi alenen tehdit ediyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi, Netanyahu’ya “soykırım suçlusu” kararı verdiği halde ABD başta olmak üzere Avrupa’nın önde gelen devletleri, bu soykırımcı İsrail’e şartsız destek vermeye devam ediyor. Nükleer silahlar dahil olmak üzere daha şiddetli küresel çatışmalar kapıda iken bizim medyamız oyunda oynaşta işlerle meşgul. Bu çok rahatsız edici hatta ürkütücü bir manzara..
Medyanın, toplumu bilgilendirme ve bilinçlendirme sorumluluğu var. Medya başta olmak üzere, siyasi partilerin, halkın, üniversitelerin ve her kesimin bilinçli ve hazırlıklı olması icab eder. Bu konuda bazı önemli hususlara dikkatleri çekmek isteriz.
İnternet teknolojilerinin küresel bir boyut kazandırmasıyla medya, devletler açısından etkili bir silaha dönüştürülmüş durumdadır. Savaşlar sırasında medyadaki olumsuz yayınlar, genellikle propaganda, psikolojik savaş ve kamuoyu manipülasyonu amacıyla belirli yöntemlerle kullanılmaktadır. Aşağıda bu yöntemleri sıralarken bunların Türkiye’de uygulanıp uygulanmadığını anlamaya çalışalım. İşte bu yöntemlerden bazıları:
Propaganda ve Algı Yönetimi:
Taraflar, medya aracılığıyla düşmanı kötü göstermek, kendi pozisyonlarını haklı çıkarmak ve halk desteğini artırmak için yoğun propaganda yaparlar. Örneğin, savaşın meşruiyetini savunmak için düşmanın "vahşi" veya "tehditkar" olduğu vurgulanır.
Korku Yayma ve Moral Çökertme:
Olumsuz haberler ve görüntüler, hedef kitlede korku, panik ve çaresizlik duyguları oluşturmak için kullanılır. Bu, hem sivillerin hem de düşman askerlerinin moralini zayıflatmayı hedefler. Morali bozulan, umudu tükenen asker ve toplum ise savaşı kaybeder.
Bilgi Kirliliği, Yalan Veya Çarpıtılmış Haber:
Savaş sırasında yanlış veya çarpıtılmış bilgiler yayarak, karşı tarafın stratejik hamlelerini etkisiz kılmak ve halk arasında güvensizlik ihdas etmek yaygın bir taktiktir. Örneğin, başarılar abartılır, kayıplar gizlenir.
Kurbanlaştırma ve Empati Uyandırma:
Kendi tarafına yönelik saldırılar dramatize edilerek mağduriyet hikayeleri oluşturulur. Bu, ulusal ve uluslararası kamuoyundan destek almak için etkili bir yöntemdir.
Hedef Gösterme ve Nefret Dili:
Medya, belirli grupları veya bireyleri düşman olarak tanımlayarak nefret söylemini artırabilir. Bu, toplumsal kutuplaşmayı derinleştirir ve savaşın şiddetini artırabilir. Her ülkede her zaman olan asayiş olayları veya toplumsal sıkıntılar abartılır ve sürekli tekrarlanarak insanların kendi halkından nefret etmesi sağlanır.
Sansür ve Bilgi Akışını Kontrol Etme:
Hükümetler, savaş sırasında medyayı sıkı kontrol altında tutarak yalnızca kendi çıkarlarına hizmet eden haberlerin yayınlanmasına izin verir. Karşı tarafın başarısını veya zararlarını gizlemek bu taktiğin bir parçasıdır.
Semboller ve Görsel Manipülasyon:
Savaş sırasında güçlü görsel imgeler kullanılarak halkın duyguları yönlendirilir. Savaşın sonuçlarını dramatize eder veya karşı tarafa yönelik öfkeyi artırır. Savaş dönemlerinde medya, halkın algısını şekillendiren güçlü bir araçtır. Bu nedenle, medya içeriklerinin doğruluğunu sorgulamak ve farklı kaynaklardan bilgi edinmek önemlidir.
Savaşlarda Sosyal Medya:
Savaşlar sırasında sosyal medya, dünya çapında düşmana karşı etkili bir silah olarak kullanılmaktadır. İşte yaygın stratejiler ve yöntemler.
Propaganda Yayma:
Sosyal medya, savaş propagandasını geniş kitlelere ulaştırmak için kullanılır. Videolar, fotoğraflar ve hikayelerle düşman kötü gösterilirken, kendi tarafının kahramanlıkları vurgulanır.
Çarpıtılmış ve Yanlış Bilgi:
Düşmanı yanıltmak, moralini bozmak veya halk arasında karmaşa çıkartmak için sahte haberler ve bilgiler yayılır. Sahte görüntüler veya videolar, düşmanın zayıf olduğu izlenimini oluşturabilir.
Moral Çökertme ve Psikolojik Baskı:
Düşman askerleri ve siviller, sosyal medya platformları üzerinden korkutularak veya tehdit edilerek psikolojik baskı altına alınır. Ayrıca, askerlerin savaş motivasyonunu kırmak için hedefe yönelik mesajlar gönderilir.
Uluslararası Destek Arama:
Sosyal medya, uluslararası kamuoyu oluşturmak için bir araçtır. Düşmanın savaş suçları veya insan hakları ihlalleri sosyal medyada paylaşılarak, küresel tepkiler tetiklenir ve destek toplanır.
Hacktivizm ve Siber Saldırılar:
Düşman devletlerin sosyal medya hesaplarına saldırılar düzenlenir. Bu yöntemle hem bilgi çalınır hem de düşmanın mesajları manipüle edilir. Örneğin, önemli bir hesabın ele geçirilip farklı mesajlar yayımlanması gibi…
Viral Kampanyalar ve Hashtagler:
Belirli hashtagler veya kampanyalar üzerinden düşman hedef alınır. Bu, hem bilgi yayılımını hızlandırır hem de konunun gündemde kalmasını sağlar.
Anlık İstihbarat Paylaşımı:
Sosyal medya, düşman hareketlerini takip etmek ve istihbarat paylaşmak için bir platform olarak kullanılır. Askeri hareketlilik, sosyal medya kullanıcılarının gönderileriyle fark edilip paylaşılabilir.
Düşman Üzerinde Toplumsal Baskı Kurma:
Sosyal medya platformlarında düşmanın halkına ulaşarak hükümetlerine karşı ayaklanma veya direniş çağrıları yapılabilir.
Sosyal medya, hızlı, etkili ve düşük maliyetli bir araç olduğu için savaş dönemlerinde önemli bir cephe haline geldi. Ancak bu kullanım, bilgi kirliliği ve etik sorunları da beraberinde getirmiştir.
İçinden geçtiğimiz karmaşık savaş ortamında hem klasik medyanın hem de sosyal medyanın düşman tarafından sinsice kullanıldığını göz önünde bulundurarak gösterilen her habere itibar edilmemesi gerekir. Kışkırtmalara, bozguncu mesajlara ve ülkeyi, devleti, milleti, kurumları zayıf ve kötü gösteren mesaj, haber ve yayınlara yukarda sıralanan uyarılar istikametinde dikkat etmekte fayda var.
Dünyada çok büyük çekişmeler, savaşlar, krizler ve bunalımlar devam ederken ve daha da şiddetleneceği hususunda devletlerin en üst düzey yetkililerince açıklamalar yapılırken bunlara kulaklarımızı, gözlerimizi ve ağzımızı kapatmak sorumsuzluk olur.
Maksadımız şom ağızlılık, felaket tellallığı yapmak veya medyaya sansür yapılması çağrısı değil. Hızla yaklaşan daha büyük küresel tehditlere ve tehlikelere karşı millet olarak hazırlıklı olmaktır.
Hazırlıklı olalım. Savaş daha da büyüyecek ve genişleyecek…
