Moldova'nın Güneydoğusu'nda, kendi kültürünü, dilini ve geleneklerini yaşatan küçük bir halk vardır: Gagavuzlar. Gagavuzya olarak bilinen bu özerk bölge, Moldova içinde yer alırken, Türk kökenli Gagavuzların tarihi, kültürel ve ekonomik bağları, Moldova ile olan ilişkisini benzersiz bir dostluk hikayesine dönüştürmüştür.
Tarihsel Bağlar
Gagavuzlar, tarih boyunca çeşitli kültürlerin etkisinde kalarak kendi kimliklerini korumayı başarmış bir halktır. Osmanlı İmparatorluğu'nun bölgedeki etkisiyle Türk kökenlerini koruyabilen Gagavuzlar, 8. yüzyıldan önce o dönem Bucak bölgesi olarak bilinen bu gün ki Moldova topraklarına göç etmiştir. Moldova, onların tarihsel ve kültürel kimliklerine saygı göstererek barış içinde yaşamalarını sağlamıştır. Sovyet döneminde, Moldova’ya dahil edilen Gagavuzlar, 1994’te Moldova tarafından tanınan özerklik statüsüyle kendi kendilerini yönetme hakkına kavuşmuştur. Bu karar, Moldova'nın etnik çeşitliliğe gösterdiği hoşgörünün ve iki toplum arasındaki tarihsel bağların bir yansıması olarak görülmelidir.
Kültürel Bağlar
Gagavuzya ve Moldova’nın kültürel bağları, yalnızca coğrafi yakınlıkla sınırlı kalmaz; dil, gelenek ve yaşam biçimi anlamında da iç içe geçmiştir. Moldova'nın Romanya etkisinde kalmasına rağmen, Gagavuzya'nın Türk kültüründen izler taşıması, bölgeyi kültürel olarak zenginleştirir. Gagavuzların kendi dilini, Gagavuz Türkçesi’ni, yaşatması ve kutladıkları bayramlar, yerel halkı Moldova genelinde de etkilemiştir. Her yıl düzenlenen kültürel etkinlikler, festivaller ve halk oyunları, Moldova’nın çeşitli etnik gruplarının bir araya geldiği, dostluk ve kültür alışverişinin yaşandığı etkinlikler olarak dikkat çeker. Bu kültürel zenginlik, iki toplumun karşılıklı hoşgörüsünü besleyerek dostluğun temellerini sağlamlaştırmıştır.
Ekonomik İşbirliği
Moldova ve Gagavuzya arasındaki ekonomik ilişkiler, dostluk bağlarının bir diğer güçlü ayağını oluşturur. Tarım ve gıda sektörleri başta olmak üzere iki taraf arasındaki ticaret, yerel ekonomiyi canlı tutar. Moldova’nın tarıma dayalı ekonomisinde Gagavuzya’nın da katkısı büyüktür; Gagavuzya'nın zengin üzüm bağları ve şarap üretimi, bölgeyi Moldova’nın şarap ticaretinde önemli bir aktör haline getirir. Moldova'nın, Gagavuzya’ya altyapı yatırımlarında bulunması ve bölgenin kalkınması için ekonomik destekler sağlaması, iki tarafın ekonomik anlamda daha güçlü bağlar kurmasını sağlar.
Ayrıca, Gagavuz gençlerinin eğitim ve istihdam olanakları Moldova’nın genelinde genişletilerek, yeni neslin ekonomik özgürlüğünü elde etmesine katkı sağlanmaktadır. Bu tür ekonomik işbirliği adımları, yalnızca ekonomik kalkınmayı sağlamakla kalmaz, aynı zamanda iki toplumu birbirine daha da yakınlaştırır.
Bir Dostluk Anlayışı
Gagavuzya ve Moldova, tarih boyunca zor zamanlarda birbirlerine destek olarak örnek bir dostluk ilişkisi geliştirmiştir. Kültürel farklılıklarına rağmen uyum içinde yaşayan bu iki toplum, karşılıklı saygı ve dayanışma sayesinde güçlü bir birliktelik inşa etmiştir. Moldova’nın, Gagavuzya’nın kültürel kimliğini koruma çabasına verdiği destek, bu dostluğun temel taşıdır. Bu uyum, bölgesel bir model niteliği taşıyarak, farklı kültürlerden gelen halkların barış içinde bir arada yaşayabileceğini göstermektedir.
Sonuç olarak, Moldova ve Gagavuzya arasındaki bu bağ, dostluk ve işbirliğinin güzel bir örneğidir. Ekonomik ve kültürel paylaşımlar arttıkça, iki toplumun dayanışması da güçlenmeye devam edecektir. Gagavuzya ve Moldova'nın dostluk hikayesi, geçmişin izlerinden aldığı güçle geleceğe umut dolu bir ışık tutmaktadır.
Yarın 03.10.2024 Pazar günü Moldova'da 2. Tur seçimi var, ilk tur seçimde Moldova İstanbul konsolosluğuna gittiğimizde yoğun bir katılım vardı. Beş saat kadar arkadaşlarımın oy kullanmasını bekledik. bu seçim hem Moldova'nın hem de Gagavuzya için önemli bir süreç. Moldova ve Gagavuzya halkları birlikte geleceklerini inşa edecekler. Bu anlamda her Moldova vatandaşının bu demokratik hakkını kullanması ve geleceğe katkı sağlaması Moldova'nın ve Gagavuzyanın geleceği için çok önemlidir.
Sonuçların tüm Moldova halklarına hayırlı olmasını diler, Türkiyenin kardeş ve dost ülkesi Moldovanın güzel bir geleceğe adım atmasını temenni ediyorum.
Gökalp Şentürk
Stratejik Araştırmacı
Vissam