Son dönemde İran’ın Zengezur Koridoru’nun açılmasına karşı sergilediği tutum, Tahran’ın bölgesel jeopolitik gerçekleri kabul etmekte zorlandığını bir kez daha ortaya koyuyor. İran Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Mecid Taht-Ravançi’nin Ermenistan’ın Tahran Büyükelçisi Grigor Akopyan ile yaptığı görüşte dile getirdiği ifadeler de bunu kanıtlıyor. İran, Ermenistan’ın toprak bütünlüğünü desteklediğini açıklayarak, bölgesel jeopolitik statükonun korunmasını temel argüman olarak öne sürmeye çalışıyor.
Ancak İran’ın bu iddialarının gerçekle hiçbir ilgisi yok. Öncelikle Azerbaycan defalarca vurgulamıştır ki, amacı Ermenistan’ın toprak bütünlüğüne müdahale etmek değil, yalnızca uluslararası hukuka dayanan Zengezur Koridoru’nun açılmasını sağlamaktır. Zengezur Koridoru’nun hayata geçirilmesi yalnızca Azerbaycan’ın değil, Türkiye ve Orta Asya ülkelerinin de çıkarlarına uygundur. Bu proje, bölgesel ekonomik entegrasyonu ve lojistik imkanları artırarak, tarihi İpek Yolu’nun yeniden canlanmasına katkı sağlayacaktır.
İran’ın asıl endişesi ise jeopolitik değil, ekonomik temellere dayanıyor. Tahran, Zengezur Koridoru’nun açılmasıyla Azerbaycan, Türkiye ve Orta Asya ülkelerinin transit imkanlarının güçleneceğini ve bunun İran’ın bölgesel ekonomik etkisini azaltacağını çok iyi biliyor. İran’ın içine kapanık ekonomi politikası artık başarısızlığa uğramıştır ve Zengezur Koridoru’nun açılması, bu ülkenin bölgede daha da geri planda kalmasına yol açacaktır. Bu nedenle İran, Ermenistan’a baskı yaparak bu projenin önüne set çekmeye çalışmaktadır.
İlginç olan ise bu konuda İran ile bazı Batılı ülkelerin çıkarlarının örtüşmesidir. ABD ve Avrupa Birliği, bölgedeki jeopolitik dengeleri koruma bahanesiyle Zengezur Koridoru’nun açılmasına karşı çeşitli baskılar uygulamaktadır. Ancak gerçek şu ki Azerbaycan’ın tutumu nettir: Zengezur Koridoru açılacaktır ve bu proje bölgesel ekonomik kalkınmaya hizmet edecektir.
Uluslararası hukuk ve 10 Kasım 2020 tarihli üçlü bildiri, Zengezur Koridoru’nun açılmasının hukuki ve siyasi bir zorunluluk olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Ermenistan bu sürece yapay engeller çıkarmaya çalışsa da Türkiye, Azerbaycan ve Orta Asya devletlerinin stratejik çıkarları bu projenin hayata geçirilmesini kaçınılmaz kılmaktadır.
Sonuç olarak, İran’ın absürt iddialarına rağmen Zengezur Koridoru açılacaktır. Bölgenin geleceği entegrasyon ve iş birliği üzerine inşa edilecek, İran’ın ve diğer güçlerin engelleme çabaları ise başarısızlığa mahkûm olacaktır. Azerbaycan ve müttefikleri, ekonomik ve siyasi güçlerini birleştirerek bölgede istikrar ve refahın garantörü olmaya devam edeceklerdir.
