1982 Anayasası 177 asıl madde ile yürürlüğe girmişti. 21 kez değişikliğe uğradı.
Bu sayede 96 madde değiştirildi, 23 madde ise kaldırıldı, toplamda 119 maddeye müdahale edildi. Ancak 58 madde hala ilk haliyle duruyor. Kaldırılan maddelerden sonra 154 madde yürürlüktedir. (Daha önce bir yazımda rakamlar eksik yazılmıştı bu yazı ile en son halini yansıtıyorum)
İlk değişiklik 1987 yılında yapılmıştı. Seçme ve halkoylamasına katılma yaşı 21’den 19’a indirildi, Milletvekili sayısı 400’den 450’ye çıkarıldı Anayasa değişikliklerinin TBMM’de iki kez görüşülmesi ve 5’te 3 çoğunlukla kabul edilmesi şartı getirilmişti.
Asıl Önemli olan referandumla geçici 4.madde yürürlükten kaldırılmıştı. Bu madde siyaset yasağı konan Necmettin Erbakan, Alparslan Türkeş, Süleyman Demirel, Bülent Ecevit gibi liderlerin ve yasaklı diğer siyasilerin yasaklarını kaldırmıştır.
Zor bir referandum olmuştu
Evet: 11.711.461 oy (%50,16)
Hayır: 11.636.395 oy (%49,84)
Fark: Sadece 75.066 oy!
1980 darbesi yapıldığında; ortalama vatandaş ki bu çoğunluktur, can güvenliği nedeniyle darbecilere hak vermişti hatta sevinmişti. Süleyman Demirel’in dediği bir söz var. 11 Eylül günü var olan anarşi 12 Eylül sabahı nasıl bitti? Haklıydı çünkü her türlü imkân askere verilmişti. Darbecilerin niyeti ise farklıydı. Darbe için sağlam gerekçe arıyorlardı. Devletin güvenlik gücü vardı ama kullanılmadı: Türkiye’deki şiddet olayları, sağ-sol çatışmaları ve suikastlar durdurulabilirdi. Ancak darbe zemini hazırlansın diye müdahale edilmedi.
Darbe planlıydı, uygulama için “olgunlaşma” beklendi: 1980’deki kaotik ortam, askeri müdahaleyi meşrulaştırmak için kullanıldı. Nitekim darbecilerden Org. Bedrettin Demirel “aslında bir sene önce yapacaktık şartlar olgunlaşsın diye bekledik” demişti. O bir sene içinde ise yaklaşık 5 bin kişi ölmüştü.
Bütün vebal darbeciler tarafından siyasilere yüklenmişti. Yıllarca millete bu propaganda yapıldı. Siyasiler kötülendi. Dönemin iktidar partisi ANAP yasakların kaldırılmasını meclise getirmiştir. Özal “yeni Türkiye” vizyonuyla yola çıkmıştı.1980 öncesi siyasi çekişmelerden yorulmuş halk Özal’a ciddi destek vermişti. Hatta MSP (Milli Selamet Partisi) MHP (Milliyetçi Hareket Partisi) AP (Adalet Partisi) ve CHP (Cumhuriyet halk Partisini kast ederek) dört eğilimi birleştiriyorum diyerek Anavatan Partisini kurmuştu. Gerçekten de ANAP’ta bu yapılanma görünüyordu.
Eski liderlerin gelmesi siyasi istikrarı bozup kutuplaşmayı artıracağını ve kendi iktidarını zayıflatacağını düşünerek yasakların kalkmasına hayır demişti. Bu konuyu genişçe anlatma sebebim. Anayasa değişikliğinin zorluğu bilinsin diyedir. Konuyu meclise getiriyorsun, kanunu meclisten geçiriyorsun referandumda hayır diyorsun.
Meclise getirmezsen yasakçı olursun. Eski liderlere siyaset yolunu açarsan iktidardan olursun. Nitekim eski liderlerden Erbakan ve Ecevit başbakan Süleyman Demirel önce başbakan sonrada Cumhurbaşkanı olmuştur. Özet olarak Anayasa değişikliği zordur.
Partiler değişikliğin kendisine yarayıp yaramadığına bakarak evet veya hayır diyor.
1987 referandumu kafa kafaya bir referandum olmuştu. Hatta Özal’ın istediği oranda hayır oyu çıktığı için “sandıklara itiraz etmeyin” dediği şeklinde bir dedikodu ANAP
tabanı tarafından dillendirilmişti. (Yani büyüklük bizde kalsın dedik itiraz etsek hayır çıkardı dedikodusuydu) 1987 seçiminde de 450 Milletvekilinin 292 sini ANAP almıştı.
Ondan sonraki seçimlerde ANAP oyları devamlı erimiştir.
Hulasa edersek; 1987 referandumundan, başkanlık sistemine geçtiğimiz 2017 referandumuna kadar darbe anayasasının yaklaşık üçte ikisi değişmiştir. Ne yaparsan yap darbe döneminin yasakçı zihniyetiyle yazıldığı için temeli sakattır. Şuna bakınız
45 maddede: Tali (küçük) değişiklik yapıldı.
20 maddede: Esaslı değişiklik yapıldı.
31 madde: Baştan sona yeniden yazıldı.
Yukarıda da kaldırılan maddeleri yazmıştık. Hala adam edemedik
Prof. Dr. Eser Karakaş bir TV programında seyredenlere kahkaha attıran bir cümle kurmuştu: beni ne kadar estetik ameliyat ederseniz edin; benden bir Brad Pitt elde edemezsiniz” demişti. Hadi biraz da yerli magazinleştirelim, Türkiye olarak biz 21 kez Erol Taş’ ı Kıvanç Tatlıtuğ yapmaya çalıştık ama olmadı, olmaz zaten! çünkü tabii kurallara aykırıdır.
Şuna ne dersiniz?
1982 Anayasası’nın 174. maddesi, bazı devrim yasalarını “koruma altına alır”.
Bu maddede yer alan kanunlar, “Anayasaya aykırılığı ileri sürülemez ve iptal edilemez” şeklindedir. 25 Kasım 1925 tarihli Şapka Kanunu bu koruma altındaki
8 inkılap kanunundan (Devrim yaslarından) biridir.
İstiklal mahkemelerinde şapka için insanların idam edildiği hatta: (ben hatun kişiyim şapka ile ne işim ola) diyen Şalcı Bacının darağacında son nefesini verdiği şapka kanunu yürürlüktedir. Bugün yönetildiğimiz 1982 anayasasının 174. maddesine göre bu kanunun anayasaya aykırılığı ileri sürülemez ve bu kanun iptal edilemez. Kanuna göre Devlet memurlarının ve kamu görevlilerinin şapka giymesi zorunludur.
Şalcı Bacı idamını efsane diyenler var. Belgelerde adı geçmiyor diyorlar. Nasıl geçsin ki? Kadın asınca büyük olaylar çıkar korkusuyla tanınmasın diye başına un çuvalı geçirirler. O esnada Şalcı Bacı’nın “Ula kavat! Sen nasıl adamsın! Hem kadın kısmını asarsın hem de belli olmasın diye un çuvalı geçirirsin! Ödlek herif! Yüreğin varsa, kadın astım, desene!” diye bağırır.
Gazeteci ve Milletvekili Çetin Altan anlatıyor: “Dedem Hasan Paşa çok sert bir askerdi. İsmet Paşa topçu okulunda öğrenciyken, Hasan Paşa okul müdürüydü. Bir şapka isyanını bastırmakla görevlendirildiği bir kentte, hızını alamamış bir de kadın asmıştı. Sanırsam siyasal suçtan ilk asılan kadın odur tarihimizde. Kadın sehpaya çıkmadan önce: “Ben bir hatun kişiyim, şapkayla ne derdim ola ki” demiş galiba. Ben o tarihte henüz doğmamıştım, çok ama çok sonradan öğrendim bunları. Ve inanın ince sızı gibi tatsız bir burukluk kaldı içimde. (Çetin Altan, Kahrolsun Komünizm Diye Diye, Bilgi Yayınevi, Ankara 1976, sayfa 59
