ABD Başkanlık seçimleri ile başlayan yenilenen dünya düzeni Trump’ın ABD’de göreve başladığı andan itibaren ABD’nin yeni yönetiminin aldığı kararlar ile yeni dünya düzeni yenilenen dünya düzenine doğru adımlarını atmaya başlamıştır.
ABD yeni yönetiminin, ABD müesses nizamı ile başlayan süreçlerleri, dünya düzeninde uluslararası kurum ve kuruluşlar ile beraber hukuk düzenini de yok sayan güç ve ekonomik savaş alanında kendini göstermeye başladı.
ABD yönetiminin müttefiklik konumunda ki önceki dönemlerde dünyada düzeni sağlamak ve sömürmek için beraber yol yürüdüğü ülkeleri tehdit boyutları ve yaptırımlar ile yeniden dizayn etme sürecini başlatan ABD en son gümrük vergileri uygulaması ile yeni değişimin sürecini başlatmış oldu.
Tehditler yerini uygulamalara, uygulamalar değişime ve dönüşüme yol açmaya başladığı süreçlere girilmesine ve yenilenen dünya düzeninde ;
-Ara eleman ülkeleri
-Ana eleman ülkeleri
-Formen ülkeleri
-Bölgesel güç ülkeleri
-Yenilenen dünya düzeninde yeniden eski güçlerine dönmek için adım atacak ülkeleri
-Eski dünya düzeni içinde sistemde yer alan küresel güç ülkeleri yeni güç merkezlerini içine alarak küresel ölçekli güç merkezi konumuna gelecek ülkelerin oluşmasını ortaya çıkaracak süreçleri beraberinde getirmektedir.
Değişim ve dönüşüm, ABD merkezli mi olacak sorularının cevabını arayan kamuoyu, aslında kendi değişim ve dönüşüm süreçlerinde ülkelerinin içinden geçtiği politik ve siyasi, ideolojik değişim süreçlerinin insan kitlelerini nasıl bir dönüşüm süreci içine soktuklarının analizlerini yapmadıkları sürece yenilenen dünya düzeninde yönetilen konumunda kalacaklarını görmelerinin farkına varmaları ile karar alma süreçlerini yönetebileceklerdir.
Yenilenen değişim savunma gücü ile mi kendini sahada gösterecek yoksa ekonomik güçle mi varlığını devam ettirme yolunu seçme dönemine girmiştir sorularına güçlü şekilde hazır olanlar ile olmayanları gösterecektir.
Enerji ve hammadde ihtiyacı ile yenilenen insan ihtiyaçları doğrultusunda ülkeleri ve toplumları kontrol altına alabilecek merkezler dünyanın değişim liderleri olacaktır.
Siyasi çalkantılar dönemleri ile ülkeleri istedikleri gibi yöneten emperyal yapıların hakim olduğu bütün kuruluşlarının destek yapılanmasının bundan sonraki süreçlerde kendine yer bulması ülkelerinin teslimiyet yapılarının ortaya çıkmasına neden olabilecektir. Üretim odaklı ülke ekonomilerine dönüş, güç merkezleri arasında bundan önceki sistemlerle beraber kendine bağımlılık noktası oluşan ülkeleri yaratırken en ucuz maliyetli üretim ve yaptırım güçlerini ortaya çıkarmakta idi.
Değişim ve dönüşüm ile ülkeler en ucuz olan ürünleri dahi kendilerinin üretme noktasına gelmeleri gerektiğini görecekleri, yeni değişimi başaran ülkelerin istihdam ve ekonomik bağımlılık süreçlerini sonlandırma ve güç merkezi ülkeler konumuna gelmelerini sağlayacak ve yeni ittifak ve güç oluşumlarıyla beraber değişim ve dönüşüm süreçlerindeki atacakları adımlar ile hinterlant alanlarını genişletme süreçlerini de başarmış olacaklardır.
Değişim süreçlerine hazırlıklı bir şekilde istikrarlı yönetimleri ile ulaşan ülkeler açısından bakıldığında ise eski güçlerine dönen ve kabul edilebilirlik ve uluslararası etkinlik politika süreçlerinde karar alınmasında etkin yapıya ulaştıkları görülmektedir.
Türkiye, Rusya, Pakistan, Hindistan, Brezilya, benzeri ülkeler değişim süreçlerinde ulaştıkları yenilenen dünya düzenideki teknolojik değişim süreçlerinde ulaştıkları süreç ile hem varlıklarını kabul ettirmede hem de yeni ittifaklar ile var olan yapıların karşısında bireysel veya ittifak halinde cevap verme yeteneklerini elde ettikleri görülmektedir.
Kanada, AB ülkeleri ve AB üyesi olmayan ülkelerin ise savunma, güvenlik, hammaddeye ulaşma ve enerji alanlarında kontrollerinin başka ülkelerinin kontrolüne geçmesiyle tehdit boyutlarına ulaşması karşısında çıkış yolları aradıkları görülmektedir.
Ülkeler değişim süreçlerini iç ve dış politikaları üzerinden sahaya yansıttıkları görülmektedir. İç politika ve devlet bürokrasisinde hakim olan yapıların değişim sürecine girdiği görülmekte kurumların ise dönüşüm ile yeniden yapılandırma süreçleri ile yol aldığı görülmektedir.
Dış politika ile değişim düzeninde ittifak veya güç merkezi konumlarına göre hareket edecek yeni oluşumların oluşma süreçlerinde dünyadaki gelişmelere bağlı olarak yol almak istedikleri görülmektedir.
Ülkelerin, Arktik bölgesinden, ticaret yollarına, nadir toprak elementlerine, üretim üslerine, enerji merkezlerine, savunma teknolojilerine kadar sosyal ve toplumsal yapıları yönetmek için şimdiye kadar sosyal medya üzerinden elde ettikleri verileri kullandıkları değişim süreçlerini yönetmek için uygulama alanına girdikleri görülmektedir.
Sıcak ve Soğuk iki dünya savaşı geçiren dünya üçüncü dünya savaşını ise vekil aktörleri ile coğrafi dağılım içinde Ilık savaş dönemi ile başlatmış bu süreçlerde ise değişen savaş teknolojileriyle tanışarak yeni savaş teknolojilerine sahip olanların olmayanlar karşısında mutlak üstünlük sağlama içine girdikleri süreci sahada göstermeye başlamıştır.
Ilık Savaş dönemi teopolitik ve ülkelerin zayıflatılma ve parçalanma süreçlerini sürdürme ve küçük şehir devletleri kurma amacıyla kendini daha çok göstermiş bunun karşısında başarılı olan ülkelerin yeni güç merkezleri olmasına neden olmuştur.
Teopolitik süreçler teosavaşları beraberinde getirmeye devam etmekte bu durum değişim ve dönüşüm sürecine giren dünya ülkelerinin yeni politikalar oluşturulmasına ve birlik içine girmelerine neden olacak bu durum karşısında değişimi başaramayan ülkelerin yönetimleri ise yok olmaya doğru toplumları tarafından yıkılacaklardır.
ABD’nin 2.Dünya Savaşı sonrası kurduğu dünya sisteminin kurallarına uymayarak, kendini yenilenen dünya düzeninde değişim içine girerek yeniden hakim güç olma politikaları ile beraber tehdit, yaptırım, iç çekişme içinde yeniden yapılanma süreçlerini uygulamaya başlattığı görülmektedir.
Bu değişim sürecini kabul etmeyenlerin yeni yönetim karşısında sahneye koyacakları uygulamalar finansal sistem ve toplumsal yapı üzerinden çıkar ve menfaat grupları ile yeni çıkar ve menfaat gruplarını karşı karşıya getirecektir.
Yeni jeopolitik güç olma yolunda ekonomide ve üretimde başarısını savunma alanında ürettikleri ile göstermeye başlayan Çin ise yenilenen dünya düzeninde üretim ile elde ettiğini dünya ülkeleri pazarlarına ulaştırma sıkıntısını bu değişim sürecinde yaşayacağı görülmektedir. ABD tarafında sürekli baskı ve kontrol ile etrafı çevrelenme ve yaptırım süreçleri ile karşı karşıya kalmasına neden olmakta süreçler için çıkış yolu çatışmayı vekil aktörler üzerinden sahaya yansıtmaktadır.
Ukrayna Rusya savaşı ile Biden yönetimi tarafından Avrupa ülkelerinin savunma ülkesi olarak savaşa sokulan Ukrayna karşısında yeni ABD yönetimi de dahil olmak üzere Putin yönetimi ile tekrar eski güç ve enerji kaynaklarına sahip olan Rusya ise askeri ve enerji kartlarını açıktan oynayarak kendi değişim ve dönüşüm süreçlerini başarı ile uygulamaya devam etmektedir.
Avrupa ve ABD karşısında bütün yaptırımlara karşı süreçleri başarı ile yönetme ve içeride Batı destekli yapıları kontrol altına alma başarısı ile Rusya karşıtı yapılara cevaplarını vermektedir.
Avrupa AB içindeki ayrım ve birleşme süreçlerini yönetmede yaşadığı sıkıntılar ile beraber Ukrayna Rusya savaşında Rusya karşısında kayıp eden konumuna gelmeleri yeni ABD yönetiminin Avrupa’nın güvenlik sorunları karşısında yaşadıkları sıkıntıları ekonomik boyutları ile beraber fatura etmesi ve enerji dahil olmak üzere yeni gümrük yaptırımları karşısında ABD karşı kayıp eden konumuna geldiği görülmektedir. Değişim sürecinde kendi yeniden yapılanmasını başarı ile yönetemeyecek bir Avrupa çatışma ,milliyetçilik ve ırkçılık yapılarının güç kazanması ile kriz ve kaoslar kıtası olabilecek ve refah toplumu olan halkları ise ekonomik buhranı en şiddetli yaşayan toplumlar olacaktır.
Türkiye bütün tehditlere rağmen istikrarlı bir yönetim yapısı ile ulaştığı savunma teknolojileri ile yenilenen dünya düzeninde güç merkezi konumuna gelirken bölgesindeki kendisine karşı oluşan bütün tehdit ve politikaların karşısında etkin yapısı ve ordusu ile cevap verirken uluslararası boyutlardaki sorunların çözümünde önemli görevleri üstlenmesi , yeni hinterlant alanlarını genişletmesi, köklü devlet geleneği ile paylaşımcı politikalarıyla beraber ülkelerin kalkınmasında yol göstericiliği, kazan kazan politikalarıyla dünün sömürülen ülkelerinin benlik ve güç kazanmalarını sağlamakta olup yeniden güçlenen ülke konumuna gelmektedir.
Dünya için değişim ve dönüşüm süreci devam ederken Orta Doğu, Afrika, Latin Amerika gibi bölgeler büyük sarsıntılar ve siyasi değişimlere sahne olurken her tarafa savrulabileceklerdir.
Değişim ve dönüşüm süreçlerinde ülkelerde işsizlik, enflasyon, hayat pahalılığı, sosyal huzursuzlukların artacağı görülmektedir.
