— Kan Nedir?
Kan, insan vücudunda damarlar içinde dolaşan hayati sıvıdır.
— Kanın Görevleri :
Kan, Oksijen taşır: Akciğerlerden aldığı oksijeni dokulara götürür.
Kan. Besin taşır: Sindirim sisteminden emilen besinleri hücrelere ulaştırır.
Kan, Atıkları uzaklaştırır: Hücrelerde oluşan karbondioksit ve diğer atıkları böbrek, akciğer, karaciğer gibi organlara taşır.
Kan, Bağışıklık sağlar: İçindeki akyuvarlar (beyaz kan hücreleri) mikroplarla savaşır.
Kan, Pıhtılaşır: Yaralanmalarda trombositler sayesinde kanama durdurulur.
Kan, Isı dengesi sağlar: Vücudun sıcaklığını düzenler.
Kanda, Plazma (%55): Sarımtırak sıvıdır; su, protein, vitamin, hormon ve mineralleri içerir.
Kanda, Alyuvar (eritrosit): Oksijen taşır, kırmızı rengini verir.
Akyuvar (lökosit): Bağışıklık savunmasını yapar.
Trombosit (platelet): Pıhtılaşmayı sağlar.
— İnsan vücudunda kaç litre kan vardır..?
👇🏼Bir yetişkinin vücudunda, kilosunun yaklaşık %7-8’i kadar kan bulunur.
Ortalama Kadınlarda 4–5 litre, Erkeklerde 5–6 litre civarındadır.
Yeni doğan bir bebekte sadece 300–400 ml kan vardır.
— Kan tahlilleriyle hangi hastalıklar teşhis edilir?
👇🏼Enfeksiyonlar (bakteri, virüs)
Kan hastalıkları (lösemi, anemi)
Şeker hastalığı (diyabet)
Karaciğer, böbrek, kalp fonksiyon bozuklukları
Vitamin ve mineral eksiklikleri
Hormon dengesizlikleri (ör. tiroit)
Kanser göstergeleri (tümör belirteçleri) tespit edilebilir.
— Kızılay ve Dünya Sağlık Örgütü standartlarına göre Kimler kan verebilir..?
👇🏼 Yaş: 18 – 65 yaş arasında olanlar (İlk bağış 60 yaşından önce yapılmışsa, 65 yaşına kadar devam edilebilir.)
Kilo: En az 50-60 kg üzerinde olanlar (Türkiye’de Kızılay kriteri: ≥50 kg)
Genel sağlık durumu iyi olan, o gün kendini iyi hisseden
Ateşi, enfeksiyonu, ciddi rahatsızlığı olmayan
Hemoglobin düzeyi kadınlarda en az 12,5 g/dl Erkeklerde en az 13,5 g/dl
Son 24 saatte alkol almamış
Son 5 günde aspirin ve benzeri kan sulandırıcı ilaç almamış
Sarılık (Hepatit B-C), HIV, frengi gibi bulaşıcı hastalık geçirmemiş
Düzenli ilaç kullanmayı gerektiren ciddi bir kronik hastalığı olmayan
Hamile veya emzirme döneminde olmamalı
Kan Bağışı Aralıkları: Erkekler: Yılda en fazla 4 kez (3 ayda bir), Kadınlar: Yılda en fazla 3 kez (4 ayda bir)
Yani sağlıklı, yetişkin, bulaşıcı hastalığı olmayan ve belli kriterlere uyan her birey kan bağışı yapabilir.
— Kimler kan veremez..?
👇🏼Kalp, böbrek, akciğer, karaciğer gibi organ yetmezliği olanlar
Kanser hastaları (tedavisi tamamlanmış olsa bile genelde bağışçı olamaz)
Hepatit B veya C, HIV/AIDS, frengi geçirmiş kişiler
Epilepsi (sara) ve ciddi ruhsal hastalıkları olanlar
İnsülin kullanan diyabet hastaları
Hamile ve emziren kadınlar
Son 1 yıl içinde büyük cerrahi operasyon geçirenler
Son 1 yıl içinde dövme, piercing, hacamat, akupunktur, endoskopi, diş çekimi gibi girişimler geçirenler
Son 6 ay içinde Afrika veya Asya’nın sıtma riski olan bölgelerinde bulunanlar
Aktif grip, nezle, ateşli hastalık geçirenler
Son 1 ayda Covid-19 geçirenler
Son 1 haftada Covid-19 aşısı olanlar
Son 1 gün içinde alkol alanlar
Son 5 gün içinde aspirin / kan sulandırıcı ilaç kullananlar
18 yaş altı ve 65 yaş üstü olanlar
50 kg altında olanlar
Kan transfüzyonu (kan nakli) yapılmış olanlar (özellikle son 1 yıl içinde)
Cinsel yolla bulaşabilecek hastalık riski taşıyan davranışlarda bulunanlar
Hayvan ısırığı sonrası 1 yıl boyunca (kuduz ihtimali nedeniyle)
— Kan Gurupları:
👇🏼Kırmızı kan hücrelerinin yüzeyindeki antijenlere (A ve B)
Kandaki Rh faktörüne (+ veya -) göre sınıflandırılır.
— ABO Sistemi
A grubu; Kırmızı kan hücrelerinde A antijeni bulunur,Plazmada anti-B antikoru vardır.
B grubu; Hücrelerinde B antijeni vardır, Plazmada anti-A antikoru vardır.
AB grubu; Hücrelerinde hem A hem B antijeni vardır, Plazmada antikor bulunmaz.
0 (Sıfır) grubu; Hücrelerinde antijen yoktur, Plazmada hem anti-A, hem anti-B antikorları vardır.
— Rh Sistemi
Rh (+) Hücrelerde Rh faktörü (D antijeni) vardır.
Rh (-) Hücrelerde Rh faktörü yoktur.
— Kan Grubu Kombinasyonları
ABO ve Rh faktörleri birleşerek toplam 8 farklı kan grubu oluşturur:
A Rh(+)
A Rh(-)
B Rh(+)
B Rh(-)
AB Rh(+)
AB Rh(-)
0 Rh(+)
0 Rh(-)
— Kan Verme – Alma Durumu (Transfüzyon Uyumu)
0 grubu: A, B ve AB gruplarına kan verebilir ancak sadece kendi grubundan kan alabilir.
A grubu: AB kan grubuna kan verebilir. 0 ve kendi grubundan kan alabilir.
B grubu: AB kan grubuna kan verebilir. 0 ve kendi grubundan kan alabilir.
AB grubu: 0, A, B ve AB gruplarından kan alabilir.
— Evlilikte Kan grubu
Hiçbir kan grubu evlenmeye engel değildir. Sadece Rh uyuşmazlığı varsa günümüzde tıpta doktor kontrolünde çözümü vardır.